فرامرز میرزایی - الاستاذ فی اللغهالعربیهو آدابها بجامعهبوعلی سینا بهمذان
طیبه امیریان - طالبه الدکتوراه فی اللغه العربیه و آدابها بجامعه بوعلی سینا بهمذان

تحلیل نشانه شناسانه متن ادبی زمینه درک بهتر آن را برای خوانند فراهم می آورد، به ویژه آنکه متن ادبی متنی پربار و سرشاز از معانی رمزی باشد. داستان «سفرنامه ابن فطومه»، نوشته نجیب محفوظ، مشهورترین رمان نویس عرب، داستانی رمزی و پرباری است که محتوا و ساختار آن متاثر از میراث کهن ادب عربی می باشد. درونمایه رمان یعنی: «سفر شهودی کشف حقیقت» بر گرفته از میراث صوفیه و ساختار آن برگرفته از سفرنامه نویسی قدیم ادب عربی است. نشانه معناشناسی در تحلیل متن داستانی ، اهمیت درخوری به عناوین ونام شخصیت های داستانی می دهد زیرا این امر کمک شایانی به کشف لایه های پنهان متن و درونمایه اساسی آن وارائه زیبایی های هنری داستان می نماید. عناوین و نام هایی رمان«سفر ابن فطومه» دارای نشانه معناهای گسترده و عمیقی است. عنوان اصلی این داستان یعنی «رحله ابن فطومه» به گونه ای انتخاب شده که برگیرنده تمام معانی موجود در رمان به شکلی بس فشرده می باشد. عنوان های فرعی ای چون(الوطن، دارالمشرق، دارالحیره، دارالامان، دارالغروب و البدایه) هر یک دارای دلالت های معنایی خاصی می باشد که با درونمایه داستان تناسب قابل توجهی دارد و نام شخصیت های داستانی معانی ویژه ای دارد که با عملکرد آنان در داستان هماهنگ است وهرکدام با رموزی عارفانه از تفکر عارفان، احوال و مقامات آنها را نشان می دهد. البته تمامی این موارد در ساختاری هنری ومنسجم ارائه شده است.

نشانه شناسی, نجیب محفوظ, سفرنامه ابن فطومه