جواد اصغری - استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
زینب قاسمی اصل - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران

این پژوهش ضمن بررسی اجمالی مکتب فرمالیسم و دیدگاه های نظریه پردازان آن درباره اصول تحلیل متن، الگوی ریخت شناسی ولادیمیر پراپ را که هم اکنون زیربنای اصلی بسیاری از الگوهای تحلیل ساختاری، ریخت شناسی و روایت شناسی را تشکیل می دهد، تشریح می نماید. الگوی پراپ بر « کارکرد » یا عمل شخصیتی استوار است واجزای یک داستان با توجه به کارکرد هر شخصیت و حوزه عمل او مشخص می گردد. پس از تبیین الگوی پراپ و تعریف حرکت در داستان و نحوه ترکیب آنها از دیدگاه او، نمونه هایی از حکایت های هزار و یک شب موردبررسی قرار گرفته و نمودارهای مربوط به ساختار متن و حرکت های داستان ترسیم شده است. این پژوهش نشان می دهد که الگوی پراپ بر افسانه های هزار و یک شب قابل انطباق بوده و داستان های هزار و یک شب از انواع مختلف روشهای ترکیب حرکت های داستانی بهره منداست.

پراپ, هزار و یک شب, کارکرد داستانی