عباس کلانتری خلیل آباد - دانشیار دانشگاه آیت الله حائری میبد
فاطمه قدرتی - استادیار گروه الهیات دانشگاه یاسوج
اعظم مدیح - دانشجوی دکتری رشته فقه و حقوق جزا، دانشگاه آیت الله حائری میبد

امروزه موضوع تصادفات و جرایم رانندگی و قتل و جرح ناشی از آن، جزو مباحث مهم محافل فقهی و حقوقی است که تعیین مسئول حادثه هم از جنبه جبران و هم نوع ضمان اهمیت دارد. در قانون مجازات با وجود اهمیت ارائه ملاک در تشخیص مسئول حادثه، این موضوع به طور دقیق بررسی نشده و اغلب در دو ماده ۵۰۴ و ۵۰۵ پیگیری شده است؛ در ماده ۵۰۴ق.م.ا. بیان قانونگذار در مواردی با اجمال همراه است و از جمله مشخص نیست که استثنای ذکرشده در آن صرفا به عدم تقصیر برمی گردد یا حضور در محل غیرمجاز را هم شامل می شود و نوع قتل و جرح نیز تعیین نشده است. آری در ماده ۵۳۲ ق.م.ا. جنایات عمدی در رانندگی پذیرفته شده اما مشخص نشده است که عمد در چه مواردی تحقق می یابد و مجازات آن چیست یا در مواد ۷۱۴ - ۷۱۹ قانون تعزیرات (مصوب ۱۳۷۵) تنها در ماده ۷۱۴ به مجازات یک صورت قتل (قتل شبه عمد) اشاره شده است. در این مقاله پس از ذکر مقدماتی بر اساس مبانی فقهی امکان تحقق جنایت خطای محض و عمد در برخی از تصادفات رانندگی اثبات شده و ابهامات موجود در ماده ۵۰۴ قانون مجازات بررسی شده است.

تصادفات رانندگی, تقصیر, جنایات شبه عمد, ماده ۵۰۴ ق.م.ا