حامد نوذری - استادیار گروه مهندسی آبیاری دانشگاه بوعلی سینا
مجید حیدری - استادیار گروه مهندسی آبیاری دانشگاه بوعلی سینا
سعید آزادی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری زهکشی گروه مهندسی آبیاری دانشگاه بوعلی سینا

یکی از راهکارهای توسعه کشاورزی، استفاده از شبکه­های آبیاری و زهکشی است که منجر به بهره­وری بالاتر و سود اقتصادی بیشتری خواهد شد. در تحقیق حاضر به کمک روش تحلیل پویایی سیستم مدل کامپیوتری بسط داده شد که بتواند عملکرد محصولات کشاورزی یک شبکه آبیاری را با توجه به کمیت و کیفیت آب آبیاری، شبیه­سازی و سود خالص ناشی از محصولات را برآورد نماید. به منظور واسنجی و اعتباریابی نتایج مدل از داده­های جمع­آوری شده­ اراضی تحقیقاتی شبکه آبیاری سمت راست آبشار استفاده گردید. پس از تجزیه و تحلیل آماری و محاسبه RMSE، خطای نسبی، خطای استاندارد و ضریب همبستگی میزان برازش میان مقادیر واقعی و شبیه­سازی شده عملکرد محصولات شبکه محاسبه شد. مقدار این شاخص­ها با توجه به شرایط موجود در شبکه به ترتیب ۲۰۹/۹۸ کیلوگرم بر هکتار، ۱/۳۶ درصد، ۰/۰۰۷ و ۰/۹۹ برآورد گردید. نتایج نشان داد مدل حاضر در شبیه­سازی شبکه آبیاری، الگوی کشت آن و تعریف سایر سناریوها از دقت خوبی برخوردار است. اما بررسی­های اولیه نشان داد میزان برداشت آب زیرزمینی در منطقه مذکور بیشتر از حد مجاز می­باشد. لذا با توجه به اهمیت منابع آب، دو سناریوی آبیاری به میزان نیاز آبی محصولات و آبیاری با توجه به محدودیت میزان برداشت از منابع آب زیرزمینی تعریف شد و نتایج آنها تحلیل گردید. نتایج نشان داد که متوسط نسبت درآمد به هزینه محصولات برای شرایط آبیاری شبکه در سال زراعی ۸۶-۱۳۸۵،برای شبیه سازی سناریو اول و در سناریو دوم به ترتیب ۲/۵۸، ۲/۸۸ و ۲/۷۵ می­باشد.

شبکه آبیاری, الگوی کشت