فاطمه سعیدی نژاد - کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دورود

مساعدت در رهانیدن مجرم از مجازات یکی از بارزترین مصادیق ممانعت از اجرای عدالت است. ماده ۵۵۴ ق.م.ا. در این رابطه می گوید:« هر کس از وقوع جرمی مطلع شده و برای خلاصی مجرم از محاکمه و محکومیت مساعدت کند، از قبیل این که برای او منزل تهیه کند یا ادله جرم را مخفی نماید یا برای تبرئه مجرم ادله جعلی ابراز کند، حسب مورد به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد. »تعبیر مجرم اعم از مباشر و معاون است. یکی از بزرگ ترین دلایل عدم کشف مجرمین یقه سفید و مجرمین صاحب زر و زور و تزویر در مخفی کردن یا اقامه ادله جعلی در تبرئه ایشان است. مساعدت در خلاصی مجرمین از جرایم عمدی بوده نیازمند قصد است.تبصره این ماده تخفیفی در حق اقارب درجه اول قائل شده و مجازات ایشان را کمتر نصف حداکثر مجازات تعیین شده قرار می دهد. البته اقارب درجه اول مطلق است و شامل اقارب نسبی و سببی می شود. تعبیر درجه اول دو تفسیر دارد: برخی درجه اول از هر طبقه را مقصود قانونگذار می دانند و برخی دیگر با تفسیر مضیق این ماده، درجه اول از طبقه اول وارثین را قدر متیقن از مقصود قانونگذار در این ماده می دانند. اقارب درجه اول از طبقه اول بر اساس ماده ۱۰۳۲ و ۱۰۳۳ قانون مدنی عبارتند از: پدر و مادر، زوج و زوجه، اولاد، و پدر و مادر زوج و زوجه. انجام رکن مادی بصورت فعل و ترک فعل، و قصد خلاصی مجرم از محاکمه و محکومیت بصورت سوء نیت خاص شرایط تحقق این جرم می باشد. اگر جعل دلیل، عنوان مجرمانه جعل و تزویر پیدا کند مقررات تعدد جرم اجرا خواهد شد. اگر اعمال مذکور قبل از وقوع جرم باشد مشمول این ماده نخواهد بود بلکه ممکن است ماهیت معاونت پیدا کند.قصد خلاصی مجرم ار محاکمه و محکومیت سوء نیت خاص این جرم است.

مساعدت، معاونت، محاکمه، محکومیت، حقوق کیفری ایران