خلیل الله معمارزاده - دانشجوی دکترا، گروه صنایع، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
محمد فلاح - دانشیار، گروه صنایع، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
حامد کاظمی پور - استادیار، گروه صنایع، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
بابک فرهنگ مقدم - دانشیار، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، تهران، ایران

پس از طراحی شبکه و برنامه­ زمانی پروازها، مسائل مسیریابی و نگهداری­وتعمیرات (نت) هواپیما و همچنین زمانبندی خدمه پرواز، از جملات تصمیمات مهم و تاثیرگذار بر هزینه­های شرکت­های هواپیمایی است. در تصمیم­گیری پیرامون هریک از این مسائل، قیود و محدودیت­های عملیاتی و قوانین و مقررات مشخصی حاکم است که باید  ارضاء  گردند. در صورت یکپارچه­سازی این تصمیمات و یافتن پاسخ بهینه آن، کاهش قابل توجه­ای در هزینه خطوط هوایی رخ می­دهد. در این پژوهش، با فرض آنکه یک شرکت هواپیمایی طراحی برنامه­ زمانی پروازها را در سطح استراتژیک انجام داده است، به نحوه اجرای بهینه این برنامه پرداخته می­شود؛ برای این منظور، یکپارچه سازی بهینه تصمیات مسیریابی-نت هواپیما و برنامه سفر خدمه(تیم پرواز) مورد توجه قرار گرفته است.  مسئله مورد نظر برای یک شرکت هواپیمایی، با تنوع پایگاه نت و خدمه، با هدف کمینه کردن مجموع هزینه­ها حل می شود. یکی از مهمترین چالش ها در حل این مسئله، اختلالات محتمل در برنامه اولیه است که موجب می شود برنامه ریزی هواپیما و خدمه، در عمل کارایی مناسبی نداشته باشد. بنابراین، در این تحقیق، اختلالات ممکن در برنامه اولیه را به صورت چندین  سناریو مختلف تعریف کرده و با استفاده از رویکرد بهینه سازی استوار سناریومحور دومرحله ای، یک پاسخ استوار برای مسئله یکپارچه سازی تصمیمات مسیریابی-نت هواپیما و برنامه سفر خدمه، ارائه می دهیم. در مدل استوار پیشنهادی، علاوه بر آنکه یکپارچه سازی تصمیمات صورت می پذیرد، متغیرهای تعدیل پذیر مرحله دوم از جمله تصمیم در خصوص لغو پرواز در اختلال نیز دیده می شود تا مدل با سناریوهای مختلف اختلال، تطبیق پذیر باشد. نتایج عددی اجرای مدل پیشنهادی تصدیق کننده کارپردپذیری مدل پیشنهادی برای ارائه یک پاسخ یکپارچه و استوار برای مسئله مورد نظر تحقیق است.

برنامه ریزی پرواز, مسیریابی نت هواپیما, برنامه ریزی خدمه, تصمیم گیری یکپارچه, بهینه سازی استوار سناریومحور