ابوالفضل علیشاهی قلعه جوقی - دانشیار گروه الهیات، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.
علیرضا ملاشاهی - دانش آموخته دکترای الهیات، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.
منصور غریب پور - استادیار گروه الهیات، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

گواهی عبارت است از اخبار قطعی از حق لازمی به نفع شخص ثالث که از جانب غیر حاکم واقع می­شود. طبق برخی مواد قانونی (۱۶۱ و ۱۶۲ق.م) بینه با شرایط شرعی و قانونی موضوعیت دارد و از طرفی طبق ماده ۲۴۱ ق.آ.د.م. ارزش و تاثیر گواهی را به نظر دادگاه محول نموده است و به نحو مبهم شاید بدان معناست زمانی که گواهی با سایر ادله تعارض پیدا کند، تشخیص ارزش و تاثیر آن با دادگاه است. در مقابل این اماره قانونی و شرعی، امارات قضایی، اوضاع و احوالی است که منجر به علم قاضی می­شود و از سه منشا تحصیل می­شوند: ظنون دادرسان عرف و عادات اجتماعی و قراین و اوضاع واحوال ... و با صلاحدید دادرس و در صورتی که این قراین برای دادرس اطمینان و باور درونی ایجاد نماید، اماره قضایی محسوب و می­تواند مستند رای دادگاه قرار گیرد. در این تحقیق با روش تحلیلی و توصیفی با استفاده از منابع کتابخانه­ای به این مساله پرداخته شده است که در مقام تعارض بین گواهی با شرایط شرعی و قانونی و علم قاضی ناشی از امارات قضایی، راه حل چیست و کدامیک مقدم است؟ در پاسخ ضمن بررسی جایگاه حقوقی و ارزش اثباتی هر کدام و نیز تحلیل مواد قانونی مربوطه با بررسی گسترده­ ماهیت علم قاضی و ادله حجیت آن و ارزش اثبانی آن در لسان ادله، بر تقدم اماره قضایی منتج علم قاضی بر گواهی، استدلال شده است.

اماره قضایی, تعارض, علم قاضی, قرینه, گواهی