سیدمحمدمهدی ساداتی - استادیار بخش حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه شیراز
محمد هادی صادقی - دانشیار بخش حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه شیراز
سمیه سلیمانی - دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه شیراز

آزادی انتخاب دین از مسائل مهم کلامی است. پذیرش اسلام نیز منوط به بلوغ عقلی مکلف است. حال اگر مسلمان زاده پس از بلوغ، اظهار کفر کند، آیا وی را باید مرتد محسوب و آزادی انتخاب دین را از وی سلب کرد؟ ارتداد از حدود غیرمذکور در قانون مجازات اسلامی است و در خصوص شبهات پیرامون آن باید به منابع معتبر فقهی مراجعه کرد. از طرف دیگر، آرای فقها به ویژه فقهای متاخر در خصوص اظهار کفر بعد از بلوغ توسط مسلمان زاده، متشتت و زمینه وقوع شبهه دارئه حد ارتداد را فراهم ساخته است.در میان فقهای امامیه درباره اظهار کفر مسلمان زاده پس از بلوغ سه دیدگاه وجود دارد: برخی با اعتباربخشی به اسلام تبعی، وی را مرتد فطری دانسته اند؛ مشهور فقها باتوجه به قاعده درا و اصل احتیاط در دماء، وی را به مرتد ملی ملحق کرده اند و برخی از فقهای متاخر نیز به دلیل مشروط کردن ارتداد به اسلام حقیقی، حکم به کفر وی داده اند. ازآنجاکه حکم به اسلام تبعی صغیر ناشی از رویکرد تفضلی شارع است، اسلام تبعی را نمی توان مبنای تعیین کیفر ارتداد قرار داد. بنابراین کافردانستن مسلمان زاده اظهارکننده کفر بعد از بلوغ موجه است.

ارتداد, اسلام تبعی, حق انتخاب دین, قواعد امتنانی, مرتد فطری