علی شفیعی - دانش آموخته دکتری گروه آموزشی فقه ومبانی حقوق اسلامی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه،ایران.
منصور امیرزاده جیرکلی - استادیار گروه آموزشی فقه ومبانی حقوق اسلامی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه،ایران.
محمد رضا کاظمی گلوردی - استادیارگروه آموزشی فقه ومبانی حقوق اسلامی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد،ایران.

فقه افتراضی که با اندکی تسامح می توان آن را فقه در خلا نیز نام نهاد، محصول مبانی، روش ها، علل و عواملی است که باتوجه به حضور پررنگ و پرحجم آن در پیشینه و حال نهاد فقاهت، نیازمند نگاهی انتقادی است تا بتوان دقیق تر و عینی تر با آن روبه رو شد.توجه به فقه افتراضی به مثابه رویکردی فقهی که ازجمله معلول فاصله گرفتن فقه و فقیهان از واقعیت های اجتماعی و چالش های عینی مکلفان از یک سو و مطرود گشتن فقیهان از حکومت و حاشیه نشینی ایشان از سوی دیگر است، پیامد هایی به دنبال داشته که در این مقاله ضمن اشاره به پاره ای از مبانی و آسیب های آن تلاش شده است به صورت موردی به پیامد کم توجهی به موضوع شناسی پرداخته شود، مسئله ای که در این چند دهه بیش ازپیش مدنظر اصحاب اندیشه و دغدغه مندان کارآمدترکردن فقه بوده است.در این جستار به روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد انتقادی مسئله مورد اشاره مورد تحقیق واقع شده و این گمانه تقویت شده که کم توجهی به موضوع شناسی فقهی و تقلیل جایگاه آن در عملیات استنباط، عمدتا معلول حاکمیت رویکرد افتراضی به فقه است.

رویکرد انتقادی, فقه افتراضی, فقه واقعی, آسیب شناسی رویکرد های فقهی, موضوع شناسی