عبدالعزیز ساشادینا - نامشخص

مقدمه مقاله زیر تحت عنوان «تشیع و ایرانیان» نگاشته شده است از آراء مستشرقین در این موضوع بحث شده است، مستشرقینی که در قضاوت خودشان کوتاه بین بوده و هرکدام از آنها به مقتضای اوضاع و احوال دوران خودشان قضاوت کرده اند. طرفداران تشیع به مقتضیای تحولات اجتماعی چهار دسته بوده اند و هر یک از مستشرقین یکی از این چهار دسته را مورد نظر قرار داده از دسته های دیگر غافل بودند. دسته اول که بانیان اصلی تشیع بودند از ای جهت طرفدار علی (ع) گردیدند که او را دست پرورده پیغمبر (ص) شناختند و تمام ملکات و خصال اصلی پیغمبر و نیات ایمانی پیغمبر را در علی منعکس می دیدند و راه و روش علی را از هرجهت با راه و روش پیغمبر یکی می دانستند. بنابراین فقط او را قادر بر اجرای منویات پیغمبر شناختند و طرفدار او و روشش گردیدند چه در زمان حسات و چه بعد از وفات پیغمبر (ص) دسته دوم از شیعیان ازآزادیخواهها بودند. اینان کسانی بودند که عمل تبعیض آمیز حکومتهای عربی و سوار کردن افراد معین و طبقه مخصوص بر شانه عموم مردم و مطلق العنان گذاشتن امرا و تحمیلات آنها برای این دسته قابل تحمل نبود و چون روش علی و خاندان او را بر مبنای حفظ تساوی مابین همه طبقات و رعایت عدالت می دیدند طرفدار خاندان علی می گردیدند.