محمد ناطق گلستان - بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران
آرش هنرمند - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات گیاهپزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.

زعفران یا طلای سرخ یکی از  محصولات استراتژیک کشاورزی است که پتانسیل صادرات غیرنفتی بسیار بالایی برای کشور دارد. با توجه به ممنوعیت استفاده از سموم شیمیایی مصنوعی علیه آفات زعفران و روند رو به رشد کاشت این محصول در کشور و همچنین اهمیت تولید بذر گواهی شده محصولات کشاورزی، یافتن راه های کنترل غیر شیمیایی آفت و تولید پیاز سالم زعفران، اجتناب ناپذیر می­باشد. در این میان، کنه زعفران Rhizoglyphus robini Claparède  یکی از مهم­ترین آفات زعفران بوده که هرساله خسارت زیادی به پیاز و محصول زعفران وارد می­سازد. در مطالعه ی حاضر سمیت اسانس های گیاهی از خانواده کاسنی (Compositae) شامل گیاه درمنه Artemisia sieberi Besser، تلخه Acroptilon repens (L.)، کاسنی Cichorium intybus L. و بومادران Achillea millefolium L. روی کنه ماده بالغ زعفران در شرایط آزمایشگاه ارزیابی شد. زیست سنجی به روش تدخینی در داخل پتری دیش ۵ سانتی متری در تاریکی مطلق، رطوبت نسبی ۷۰ درصد و دمای ۲۶ درجه به مدت ۲۴ ساعت انجام شد. برای هر اسانس ۶ غلظت و برای هر غلظت ۳ تکرار در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که اسانس درمنه با  ppm۰۹/۱۶۰=LC۵۰ دارای بیشترین و اسانس کاسنی با ppm ۱۲/۴۴۰=LC۵۰ دارای کمترین میزان سمیت بر کنه بنه زعفران بودند. همچنین بیشترین شیب رگرسیون غلظت- مرگ و میر در اثر اسانس تلخه (۷۱۹/۰±۸۰۱/۵) و کمترین آن در اثر اسانس­های درمنه و بومادران مشاهده گردید. بر اساس نقطه شروع سمیت، اسانس درمنه با بیشترین مقدار عرض از مبداء (۳۲۳/۰±۱۷۷/۲-) سریعترین سمیت اولیه را بر کنه در غلظت ppm۲۱/۳۳ ایجاد نمود.

آفتکش های زیستی, اسانس, تدخین, زیست سنجی, کنه بنه زعفران