میثم مددی - اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان
وحید خیرآبادی - اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان
محمدرضا کنعانی - اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان
علی قائمی - اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان

در طول دورههای زمین شناختی ، رودخانه ها و تالاب ها همواره خدمات و کالاهای متعدد و قابل توجهی همچون بازچرخانی مواد مغذی ، تصفیه آب، کاهش سیلاب و کنترل میزان رواناب، حفظ جریان آبراهه ها، تغذیه آبهای زیرزمینی ، تامین آب آشامیدنی ، سوخت و پایداری زیستگاه حیاتوحش را به بشریت و حیاتوحش ارائه دادهاند. کارکرد تالابها به حدی مهم و شناخته شده است که کشورها را مقید به تنظیم دستورالعمل های متعدد، به ویژه در ارتباط با حفاظت از تالابها بر اساس کنوانسیون رامسر نموده است . هم راستا با این موضوع، طی سالیان اخیر، توجه به لزوم تامین حقابه های محیط زیستی منابع آبهای سطحی نیز موردتوجه ویژه کشورها و مجامع بین المللی قرار گرفته است . در ایران، مجموعه تالابهای بین المللی آلاگل ، آلماگل و آجی گل در مناطق خشک شمال استان گلستان واقع گردیدهاند که توسط رودخانه اترک و بر اساس رژیم سیلابی این رودخانه ، مورد تغذیه و آبگیری قرار می گیرند. متاسفانه طی سالیان اخیر به علت عواملی همچون عدم تخصیص و تامین حقابه کافی ، تغییرات اقلیمی و خشکسالی های پی درپی ، تغییرات کاربری نامتعارف در حاشیه تالابها و سدسازی در حوضه آبخیز بالادست در کنار کاهش شدید آورد آبی رودخانه اترک، وضعیت فعلی این تالابها را با بحران جدی روبه رو نموده است ؛ لذا این مطالعه باتوجه به شرایط حساس تالابهای پیشگفت ، سعی در بررسی اهمیت تخصیص و وضعیت تامین حقابه محیط زیستی طی سالیان اخیر را دارد. مطالعه حاضر نشان می دهد که در سال آبی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ و سال آبی ماقبل آن، وضعیت تخصیص حقابه به کم ترین میزان موجود خود رسیده است و تالابهای فوق به همراه رودخانه اترک در برهه بحرانی شرایط زیستی خود قرار گرفته اند و در صورت استمرار روند فعلی ، تبدیل منطقه به کانون فعال تولید ریزگرد دور از انتظار نخواهد بود.

استان گلستان، حوضه آبخیز اترک، تالابهای بین المللی آلاگل ، آلماگل و آجی گل ، حقابه محیط زیستی ، رودخانه اترک، گردوغبار.