زهرا تمجیدی - دانش آموخته دکترای شهرسازی

حق به شهر، مسئله ای با ماهیت اجتماعی، سیاسی و حقوقی است که با تکیه بر مفهوم حق شهروندی، مجموعه حقوقی را برای استفاده همه ساکنین شهر از بستر زندگی شهری، به صورت شفاف و عادلانه مطالبه می کند. حق به شهر به‎ویژه، به دنبال حمایت از آن دسته از گروه-هایی است که در قوانین و مقررات به عنوان» گروه های خاص تهدید «معین شده اند. از جمله مصداق های این گروه ها عبارت اند از: زنان، سالمندان، افراد معلول، جوانان و کودکان. حق کودک بر شهر مفهومی توسعه ای از شهر است که که در آن به حقوق و ادراکات کودکان در چهارچوب مکان آنها توجه و تاکید می شود؛ به‎گونه ای که آنها بتوانند در مکان خود زندگی، یادگیری، رشد و بازی کنند. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی مفهوم حق بر شهر با تاکید بر حضور پذیری و ارتقاء کیفیت فضای شهر برای کودکان است. پژوهش حاضر در زمره تحقیقات کیفی است و با رویکرد نظریه داده بنیاد انجام شده است. جهت تحلیل داده های کیفی، از روش فراترکیب و تحلیل محتوا به صورت توام استفاده شده است. روش جمع آوری اطلاعات، مطالعه اسنادی و مصاحبه نیمه ساختارمند می باشد. جهت تحلیل داده های کیفی و کدگذاری از نرم افزار NVivo استفاده شد.با استناد به مطالعات اسنادی و استفاده از روش فراترکیب، چارچوب نظری پژوهش و مدل مفهومی اولیه حق کودک بر شهر ارائه گردیده است. مولفه های اصلی، بر این اساس عبارتند از: دسترسی فضایی، شمولیت اجتماعی، حاکمیت شهری و تنوع و سرزندگی. همچنین جهت تبیین مولفه های مدل مفهومی نهایی حق کودک بر شهر از روش فرا تحلیل استفاده می شود. بر اساس سوالات مطرح شده در فرایند مصاحبه، ۴۵۵ ارجاع، ارائه گردید. با بازبینی متعدد و ادغام کدها بر اساس تشابه در طی چندین مرحله تلخیص داده ها، ۳۲ کد اولیه استخراج گردید. بر اساس مولفه های ارائه شده در مدل مفهومی، سوالات مصاحبه تدوین و پس از تلخیص داده ها مدل مفهومی نهایی تبیین گردید.

حق بر شهر، فضای شهری، نظریه داده بنیاد، کودک