ام البنین باطنی دزفولی - کارشناسی ارشد تاریخ ایران باستان، دبیر تاریخ مقطع متوسطه دوم،دزفول، سردشت
رویا ضرابی هزاروند - کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی، دبیر مطالعات اجتماعی متوسطه اول، استان خوزستان، شهر باغملک

موضوع این پژوهش در باب مقاومت شهرهای ایران در برابر هجوم اعراب است که اواخر عصر ساسانی را دربر می گیرد. در پایان عصر ساسانی اوضاع امپراتوری ایران به گونه ای بود که زمینه حمله اعراب به ایران را فراهم نمود. خسروپرویز دولت حیره را که حد فاصل میان ایران و اعراب بدوی بود از بین برد و همین عامل زمینه را برای حمله و نفوذ اعراب به ایران فراهم نمود. پس از مرگ خسروپرویز تا جلوس یزدگرد سوم که بیش از چهار سال طول نکشید حدود یازده یا دوازده نفر به پادشاهی رسیدند که این خود نشانه هرج و مرج و اوضاع وخیم سیاسی ایران در آن زمان بود. اما جنگ های طولانی بین ایران و روم که سال ها ادامه داشت باعث از بین رفتن نیروهای انسانی زیادی شد و شهرها و آبادیها را ویران نمود و از لحاظ اقتصادی کشور را دچار بحران کرد.در این زمان دین زرتشتی از مسیر اصلی و راستین خود منحرف شده و موبدان زرتشتی در پی کسب قدرت خود بودند و عدالت و آزادی در ایران مفهوم خود را از دست داده بود. در مقابل اعراب که زندگی قبیله ای و بادیه نشینی داشتند و مردمانی بت پرست بودند با ظهور اسلام تغییر یافتند و با مشاهده اوضاع نامناسب ایران، جهت بهره مندی از نعمت ها و غنایم و همچنین ترویج دین خود تصمیم به حمله به ایران گرفتند. اما مردم ایران علارغم تمامی مشکلات در مقابل ورود قومی خارجی ساکت ننشستند و جنگ های بسیاری با اعراب نمودند که در طی این پژوهش آمده است . شهرهای مختلف ایران در حد توان خود در مقابل اعراب ایستادگی کردند و مقاومت بعضی از این شهرها گاه ماهها به طول انجامید و گاه فقط با خیانت یکی از افراد شهر که منافع خود را بر حفظ وطن ترجیح داده بود، این مقاومت درهم شکسته می شد. پایداری مردم ایران در برخی شهرها گاه به اندازه ای بود که اعراب مجبور می شدند چندین بار برای فتح دوباره آن ها، اقدام به لشکرکشی کنند. زیرا مردم آن شهرها هربار فرصتی می یافتند سر به شورش و قیام برمی داشتند.

مقاومت ، شهر، ایران، هجوم، اعراب