معصومه نوروزیان - دبیر جغرافیا، آموزش و پرورش ناحیه ۱ زنجان

با توجه به اینکه طبقه بندی اقلیمی بر مبنای روش های تجربی و قدیمی الگوی مناسبی برای مطالعه ویژگیهای آب و هوایی مناطق ارائه نمی دهد، بایستی شیوه های جدیدی برای رفع این محدودیت ها ارائه شود. یکی از بهترین روش ها برای این منظو، روشهای آماری چند متغیره و تکنیک های ترسیمی در سیستم اطلاعات جغرافیایی می باشد.در این مطالعه به منظور شناسایی ویزگی های آب و هوایی سه استان خراسان رضوی ، خراسان شمالی و خراسان جنوبی ، پهنه بندی اقلیمی با تکنیک های نوین آماری مانند تحلیل عاملی و تحلیل خوشه ای صورت گرفته است . در این راستا، ۲۲ متغییر اقلیمی از ۲۳ ایستگاه سینوپتیک انتخاب شده است . پس از تحلیل داده ها بر مبنای روش های مذکور، با بهره گیری از نرم افزار ARC GIS طبقه بندی اقلیمی انجام گرفته است . بررسی با روش تحلیل عاملی بر روی متغییرهای اقلیمی سالانه نشان می دهد که ۶ عامل رفتار اقلیمی منطقه را توجیه می کند. این عوامل به ترتیب اهمیت عبارتند از: ۱- بارش و رطوبت ۲- دما ۳- ابرناکی ۴- روزهای طوفانی ۵- بارشهای رگباری ۶- سرعت باد. نتایج حاصل از تحلیل خوشه ای نیز نشان داد که این سه استان ، دارای پنج ناحیه اقلیمی مشخص می باشد. عامل بارش و رطوبت به عنوان مهمترین عامل اقلیمی منطقه مورد مطالعه شناخته شد. این عامل بیشترین عملکرد را در شمال منطقه دارد. اگرچه بیشتر ایستگاه های منطقه دارای مقدار بارش کمی هستند این عامل گویای این است که با افزایش یا کاهش بارش ، تغییرات اقلیمی در سطح منطقه بسیار محسوس خواهد بود.

پهنه بندی اقلیمی ، تحلیل عاملی ، تجزیه خوشه ای ، استان خراسان .