ناصر بوعذار - تاریخ مطالعات خلیج فارس دانشگاه شهید چمران اهواز

خوزستان، یکی از تمدن های سرآغاز و تاریخ ساز بشر است و رود کارون و دیگر رودهای جاری در آن، یکی از دستاوردهای با ارزش این حوزه ی تمدنی است که در منطقه جغرافیایی خوزستان قرار گرفته است . این مقاله ، با بررسی جغرافیای آبی خوزستان، آب و هوای خوزستان و رودهای جاری در خوزستان، با مراجعه به منابع جغرافیایی و تاریخی و اطلاعات متون موجود در این زمینه ، به شیوه توصیفی - تحلیلی به معرفی و نقش تاریخی رودهای جاری در خوزستان می پردازد. دستاوردهای پژوهش نشان می دهد که سرزمین خوزستان از دیرباز دارای نهرها و آب های جاری و هم چنین از حوضه های آبریز فراوان و انهار عمیق و پرآب سرشار بوده است و بزرگ ترین رود آن، رود کارون نامیده می شود که تنها رود قابل کشتی رانی در ایران از بدو امر، منحصر به آن بوده است . مسئله دیگر به انشعابات رود کارون مربوط می شود که تاثیر آن بر روی آبیاری اراضی کشاورزی و جزر و مدی که از بالا آمدن و پایین آمدن آب رودخانه ناشی می شود و در هر دو حالت ، فوایدی برای کشاورزان و مردم ساکن انهار دارد را نمی توان نادیده گرفت ؛ به این معنا که اگر انهاری جهت اتصال رود کارون با حوضه اروندرود به عمل نمی آمد، بدون تردید برای کشاورزان، هم از نظر اهمیت آبیاری اراضی و هم مسئله جزر و مد مشکل پدید می آورد.

خوزستان، رود کارون، اروندرود، رودهای جاری ، جزر و مد انهار