رحیم دباغ - استاد یار دانشگاه صنعتی ارومیه
بابک اقنداک - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی صنایع- دانشگاه صنعتی ارومیه

در این مطالعه برای بررسی رابطه علی بین نرخ بیکاری با متغیرهای کلان اقتصادی (بخصوص طی برنامه های توسعه و قوانین بودجه سالانه) از دو شیوه استفاده می شود. در شیوه اول با استفاده از آزمون علیت هیسائو روابط علی میان متغیرهای اصلی و تعیین کننده در اقتصاد کشور شامل عرضه پول، مخارج دولت و موجودی سرمایه با نرخ بیکاری کشور با داده های سری زمانی بر اساس آخرین اطلاعات در دسترس مورد آزمون قرار می گیرند و همچنین با شیوه دوم با استفاده از آزمون علی گرانجر در اقتصاد سنجی علیت روابط متغیرهای مذکور مورد آزمون و تحلیل قرار خواهند گرفت. نشان داده می شود که آزمون هیسائو کامل کننده آزمون علی گراجر است که از طریق آزمون هیسائو طول وقفه بهینه اثر گذاری روابط متغیرها نیز مشخص می شوند. در مجموع نظرات مکاتب مختلف اقتصادی (کینز، مکتب پولی و کلاسیکها) در مورد کارایی سیاست های پولی و مالی در ایران مورد بررسی قرار خواهند گرفت. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که مخارج دولت، عرضه پول و موجودی سرمایه علیت بیکاری هستند و می توانند سبب تغییرات آن شوند.

آزمون گرانجر، آزمون هیسائو، اشتغال و بیکاری