محمدتقی ستاری - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز
جواد وحدت - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه آمار، دانشکده ریاضی، دانشگاه تبریز
سحر جاویدان - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

بارش روزانه با داشتن خصوصیتی کاملا تصادفی یکی از مولفه های اساسی چرخه آب بوده و دارای نقش مهمی در مدیریت منابع آب های سطحی و زیرزمینی به لحاظ کمی و کیفی است. عدم وجود داده های طولانی مدت و قابل اتکای بارش، شناسایی رفتار آن را پیچیده نموده است. در این مقاله سعی شده از طریق تعامل انسان و داده که با عنوان داده کاوی بصری یاد می شود، اقدام به شناسایی رفتار و الگوی بارش نمود. در این پژوهش برای شناسایی الگوهای بارش از داده های روزانه بارش و دمای ایستگاه سینوپتیک تبریز در بازه زمانی هفتاد و یک ساله اخیر (۱۴۰۰-۱۳۳۰) استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از تغییر الگوی بارش ها در ۵ سال اخیر (۱۴۰۰-۱۳۹۶) بود. علیرغم این که در این پنج سال میزان بارش سالانه بالای میانگین ۷۱ ساله بوده، ولی همچنان از دوره طلایی بارش در دهه ۴۰ پایین تر است. نتایج نشان داد که شدت بارش های بهاره تبریز در دوره ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۹ کاهش محسوسی داشته است. این در حالیست که در دهه های ۳۰ تا ۶۰ بارش های بهاره هم به لحاظ میزان بارش و هم شدت بارش بیشتر بوده، اما در دوره های بعدی از دهه ۷۰ تا ۹۰ هم از شدت بارش و هم از میزان بارش کاسته شده است. یافته ها نشان داد بیشتر بارش بهاره مربوط به سال ۱۳۶۰ به میزان mm ۳/۲۷۶ بوده که ۲۶/۷۳% از کل بارش آن سال را تشکیل می داد. همچنین رفتار دمایی در کل این مدت افزایش میانگین دما را نشان داد که تاییدی بر افزایش دمای کره زمین است.

الگوی بارش, بارش روزانه, داده کاوی بصری, رگرسیون, روند بارش