محمد عارف صداقت - محقق و پژوهگشر

این مقاله به بررسی این نکته پرداخته است که آیا عدالت در حاکم شرط است یا نه؟ از بررسی در کتب فقهی به دست آمده است که فقهای اهل سنت عدالت در حاکم را در سه صورت (انتخاب اهل حل و عقد، استخلاف و شورایی) شرط دانسته اند؛ ولی اکثر آن ها در یک صورت (استیلا و سیطره) شرط ندانسته اند. این حکم، متاثر از واقعیت تاریخی و حکومت استیلایی بنی امیه بوده که شرایط سه گانه را نداشتند. آن ها این باور را تلقین کردند که در صورت مستولی شدن حاکم با زور، شرط عدالت ساقط می شود؛ اما این باور با آموزه های قرآنی و سیره پیامبر اکرم (ص) و عقل در تضاد است. در فقه شیعه عدالت حاکم در همه زمان ها و شرایط، شرط است و هیچ گاه این شرط ساقط نمی شود. اگر عدالت در حاکم وجود نداشته باشد، سیطره او طاغوتی است و پیروی از او، پیروی از طاغوت محسوب می شود. صورت مستولی شدن حاکم با زور، شرط عدالت ساقط می شود؛ اما این باور با آموزه های قرآنی و سیره پیامبر اکرم (ص) و عقل در تضاد است. در فقه شیعه عدالت حاکم در همه زمان ها و شرایط، شرط است و هیچ گاه این شرط ساقط نمی شود. اگر عدالت در حاکم وجود نداشته باشد، سیطره او طاغوتی است و پیروی از او، پیروی از طاغوت

"عدالت", "فقه شیعه", "فقه اهل سنت", "حاکم", "حکومت", "خلافت"