محمدرضا میرزایی - استادیار موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه بذر چغندرقند سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

محیط و ژنوتیپ گیاه مادری بر صفات کمی و کیفی بذر چغندرقند تاثیر می گذارد. در این تحقیق اثر پایه مادری و عوامل محیطی بر درصد وزنی عملکرد در طبقات اندازه­های مختلف بذر، جوانه­زنی و پوکی بذر ۱۲ سینگل­کراس چغندرقند مطالعه شد. سینگل­کراس­ها از تلاقی دوازده پایه مادری نرعقیم با یک پایه پدری تهیه شدند. این تحقیق در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار طی سال­های ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴در کرج انجام شد. نتایج نشان داد که علاوه بر ژنوتیپ، شرایط نامناسب محیط تولید بذر باعث افزایش وزن هزار دانه می­شود. این افزایش در اثر رشد بیشتر وزن پریکارپ بود. اثر ژنوتیپ بر وزن جنین بذر موثر بود. همچنین وزن جنین و نسبت وزن جنین به پریکارپ بذر چغندرقند، تحت تاثیر شرایط محیط تولید بذر قرار گرفت. وزن جنین درسال ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ به ترتیب ۲/۹۱ و ۲/۲۶ میلی­گرم بود. در نتیجه نسبت وزن جنین به پریکارپ در سال ۱۳۹۳ با ۰/۴۹ به ۰/۲۹ در سال ۱۳۹۴ کاهش یافت. علاوه بر ژنوتیپ، شرایط محیط تولید بذر در افزایش درصد پوکی بذر چغندرقند تاثیر مثبت داشت. میانگین پوکی بذور تولیدی در کرج در سال ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ به ترتیب ۱۰ و ۳۲ درصد بود. با کاهش وزن خشک پریکارپ، افزایش وزن جنین و نسبت وزن جنین به پریکارپ، سرعت جوانه زنی و میانگین زمان جوانه­زنی بذر چغندرقند به ترتیب افزایش و کاهش یافت.

کیفیت بذر, ژنوتیپ, مدیریت مزرعه, خطای معیار میانگین