منصوره احمدی جعفری - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد صفادشت، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
معصومه محمدنژاد - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

آرایه های ادبی یکی از شاخههای ادبیات و زیورهای آراینده کلام هستند که کلام عادی را به زبان هنری نزدیکتر ساخته و تاثیر آن بر مخاطب را چند برابر مینماید. این دانش به ظرافتهای لفظی و معنوی سخن میپردازد و هنر سخنوری شاعر یا نویسنده را بهتر نشان میدهد. در واقع صنایع بدیعی از هنرهای شاعران زبردست به شمار میرود. مجد همگر را میتوان شاعر توانمند قرن هفتم به حساب آورد که ضمن طبع آزمایی در قالبهای مختلف شعری مانند ،قصیده ،غزل، قطعه، رباعی و ... از این صنایع استفاده کرده است. پژوهش حاضر بر آن است به بررسی آرایه های ادبی در اشعار مجد همگر بپردازد. مجد همگر در استفاده از فنون بدیع شاعری تواناست و در دیوان او تقریبا بیتی نیست که از یکی از آرایههای لفظی و معنوی رایج زمان خود نظیر انواع جناس، ایهام و تکرار خالی باشد. این پژوهش که به شیوه کتابخانه ای و بر مبنای توصیف و تحلیل انجام شده این نتیجه را در برداشته که صنایع و آرایه های ادبی اشعار مجد همگر فراوان و به شیوه ای هنرمندانه به کار رفته است که از آن میان مجد همگر به آرایه های لفظی بیش از آرایه های معنوی علاقه نشان داده است. همچنین از بین صنایع لفظی، انواع جناس و واج آرایی بیشترین کاربرد را داشته و از میان صناعات بدیعی معنوی نیز مراعات النظیر و تضاد از بیشترین اهمیت برخوردارند.

آرایه های ادبی ، صنایع لفظی ، آرایه های معنوی ، مجد همگر.