مژگان پیرایش شیرازی نژاد
منصوره طاهباز
عباس مسعودی
مهناز محمودی زرندی

ازآنجاکه معماری ­بومی در هماهنگی با "تجربه زیسته" بومیان شکل می­گیرد، معماری ای از مدخل فضای وجودی است که از منظر شاعرانگی، فضایی نامنتظر و درعین حال آزادکننده است که به واسطه خیال، کشف و فهم می­شود. بنابراین مقاله حاضر، با رجوع به رویکرد پدیده شناختی که ریشه در فلسفه داشته و بر مفاهیمی چون "تجربه زیسته" و "ادراک" انسان از هستی اشاره دارد، موضوع را به گونه ای بررسی نموده که "چگونگی" در آن­ ممکن باشد. در راستای پاسخ به پرسش­ اصلی پژوهش: «چگونه می­توان با معیارهای پدیده­شناسی برآمده از نظریات هایدگر و شولتز، به تحلیلی وجودی (اگزیستانسیال) از تحقق سکونت در معماری بومی منطقه منوجان دست یافت؟»، معیارهای پدیده­شناسانه برآمده از مطالعات نظری پایه، در فلسفه وجودی هایدگر و پدیده­شناسی مکان در تحقیقات شولتز شامل: یک مورد متغیر وابسته مولفه "باشیدن" و ده مورد متغیر مستقل شامل: "مکانمندی"، "آشکارگی"، "خودبودگی"، "گردآوری"، "خصلت"، "دربرگیرندگی"، "نمادین­سازی"، "مراقبت"، "معناداری" و"شاعرانگی" استخراج و تدوین شدند؛ سپس در جهت هدف تحقیق یعنی فهم عمیق­تر و بهتر معماری بومی منوجان در توصیف و تفسیری پدیده­شناختی با معیارهای ذکرشده ارائه شد. جامعه آماری این پژوهش، بنا و فضای زیستی بومیان -کپر و عناصر وابسته به آن- می­باشد.  آنچه این سکونتگاه/قرارگاه را به طرز چشمگیری از نمونه های مشابه متمایز می کند، نوع مصالح، شکل و نحوه استقرار کپرها از یک سو و از سوی دیگر شیوه سکونتی است که در آنجا محقق شده است. نتایج نشان داد سکونتگاه موردنظر در عین تمامی مشکلات اقتصادی و فقر شدید ساکنین آن، مولفه های لازم برای تحقق سکونت در تطابق با احراز هویت و پذیرش کاربری و درنتیجه در رابطه با فرم و فضا را در خود دارد. درنهایت سعی شد نشان ­داده شود این شیوه "سکناگزیدن/باشیدن" واجد امتیازاتی است که در پژوهش ها و مطالعات رایج معماری مغفول می ماند؛ امتیازاتی که معطوف به "تجربه زیسته" ساکنان و رابطه وجودی آن ها با محیط و مکان زندگی شان می باشد که به نظر می رسد با تحلیلی وجودی و رویکردی پدیده شناسانه بهتر به دید می آیند.

Vernacular Architecture, Phenomenological Approach, Lived Experience, The Poetic, Dwelling., معماری بومی, رویکرد پدیده شناسی, تجربه زیسته, شاعرانگی, باشیدن.