مهدی ملازاده - University of Tehran
حسن غرایاق زندی - University of Tehran
رحمان سوری - University of Tehran

مقدمه: در ورزش رقابتی، ورزشکاران براثر تجربه یک سری احساسات و هیجانات منفی ممکن است در عملکرد ذهنی و بدنی خود دچار اختلال شوند. هدف پژوهش حاضر تعیین میزان اثربخشی «آرام سازی پیش رونده عضلانی» بر اضطراب حالتی- رقابتی و کورتیزول بزاقی تکواندوکاران نخبه مرد است. روش کار: مطالعه حاضر از نوع مطالعات نیمه تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون است. جامعه آماری این پژوهش ۳۰ تن از تکواندوکاران نخبه مرد استان تهران بود که به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی به ۲ گروه کنترل (۱۶ تن) و مداخله (۱۳ تن) تقسیم شدند. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه جمعیت شناختی، «سیاهه اضطراب حالتی-رقابتی«Competitive State Anxiety Inventory» و کیت ۹۶تستی شرکت آلمانی زلبایو (ZellBio) با حساسیت ۱ نانوگرم در میلی لیتر برای نمونه گیری بزاق و سنجش هورمون کورتیزول بود. روایی سیاهه مذکور با استفاده از روش روایی همزمان و پایایی به روش همسانی درونی با محاسبه ضریب الفا کرونباخ  بررسی شد. در مرحله پیش آزمون (مسابقه اول) ۲۵ دقیقه قبل از شروع رقابت ابتدا از همه ۳۰ تن نمونه بزاق برای سنجش هورمون کورتیزول گرفته شد و همه آن ها «سیاهه اضطراب حالتی-رقابتی» را تکمیل کردند. سپس گروه مداخله ۱۰ جلسه «آرام سازی پیش رونده عضلانی» به همراه تمرین بدنی تکواندو انجام دادند. این در حالی بود که گروه کنترل فقط حرکات و تمرینات جسمانی تکواندو را انجام دادند. بعد از اتمام ۱۰ جلسه تمرین، مرحله پس آزمون به این صورت انجام شد که در دومین مسابقه ورزشکاران ۲۵ دقیقه قبل از رقابت خود «سیاهه اضطراب حالتی- رقابتی» را برای بار دوم تکمیل کردند و از همه آن ها نمونه بزاق برای سنجش هورمون کورتیزول گرفته شد. تحلیل دادهها در نرم افزار اس پی اس اس نسخه ۲۲ استفاده شد. یافته ها: اضطراب شناختی (F=۳۵/۸۱, P<۰/۰۰۱) و اضطراب جسمانی (F=۵۲/۴۱, P<۰/۰۰۱) در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل کاهش یافت. همچنین میزان کورتیزول بزاقی (F=۹۲/۲۹, P<۰/۰۰۱) گروه مداخله نسبت به گروه کنترل در پس آزمون کاهش معناداری داشت.  نتیجه گیری: «آرام سازی پیش رونده عضلانی» باعث کاهش اضطراب شناختی، اضطراب جسمانی و کوتیزول بزاقی شد. پیشنهاد می شود از آرام سازی برای کاهش اضطراب حالتی- رقابتی و کورتیزول بزاقی استفاده گردد.

Progressive Muscle Relaxation, Salivary Cortisol, Competitive State Anxiety., آرام سازی پیش رونده عضلانی, کورتیزول بزاقی, اضطراب حالتی- رقابتی.