کمال پیغام زاده - Agricultural Research, Education and Extension Organization
حسن امیری اوغان - Seed and Plant Improvement Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: کلزا یکی از مهم ترین گیاهان دانه روغنی جهت تامین روغن و کنجاله مورد نیاز است. برای توسعه سطح زیر کشت آن، معرفی ارقام جدید با تنوع ژنتیکی بالا از طریق برنامه های به نژادی دارای اهمیت فراوانی است. مواد و روش ها: با هدف ایجاد تنوع ژنتیکی جدید و ارزیابی پارامترهای ژنتیکی، یازده ژنوتیپ بهاره کلزا با استفاده از روش دای آلل کامل تلاقی داده شد و صفات مختلف والدین و نتاج F۱ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: تجزیه واریانس داده ها نشان داد صفات روز تا شروع گلدهی، روز تا رسیدن فیزیولوژیک، ارتفاع گیاه، تعداد خورجین در گیاه، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در ژنوتیپ ها و دورگ های حاصل معنی دار بودند. این نتایج بیانگر وجود تنوع ژنتیکی کافی در بین ژنوتیپ ها بود. تجزیه پارامترهای ژنتیکی با روش اول گریفینگ مدل دوم معنی دار بودن واریانس های GCA، SCA و REC صفات مختلف را نشان داد که بیانگر کنترل صفات مورد بررسی توسط اثرات افزایشی، غیر افزایشی ژن ها و سیتوپلاسمی بود. تجزیه ترکیب پذیری نشان داد که در میان والدین، ژنوتیپ SRL-۹۷-۱ دارای بیشترین مقدار GCA برای صفات رسیدن فیزیولوژیک، تعداد خورجین در بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه بود. همچنین، تلاقی SRL-۹۷-۴×SRL-۹۶-۲۰ و SRL-۹۷-۱۵×SRL-۹۷-۳ به­ ترتیب دارای بیشترین مقدار SCA و REC برای عملکرد دانه بودند. به علاوه، صفات ارتفاع بوته، تعداد خورجین در بوته و عملکرد دانه دارای بیشترین مقدار وراثت پذیری عمومی (۹۹ درصد) بودند و عملکرد دانه دارای بیشترین وراثت پذیری خصوصی (۳۹ درصد) بود. نتیجه گیری: به طورکلی، نتایج نشان داد که در ژنوتیپ های مورد بررسی تنوع ژنتیکی کافی وجود دارد، به طوری که تنوع حاصل از تلاقی این ژنوتیپ ها می تواند برای معرفی ارقام مورد بهره برداری قرار گیرد. ژنوتیپ هایی با GCA و SCA بالا جهت تشکیل یک جمعیت مناسب جهت تولید نتاج دارای ویژگی هایی با عملکرد بالا پیشنهاد می شوند.

Combining ability, Gene action, Heritability, Yield, ترکیب پذیری, عملکرد, عمل ژن, وراثت پذیری