مهرداد پاکار - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
وحید مبارک - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

ماجرای رمان همسایه ها قبل از قیام ملی بیست و هشتم مردادماه ۱۳۳۲ است. رمان همسایه ها زمان بیبند و باری ها، لجام گسیختگیها و اعمال نفوذ سیاستهای خارجی برای گل آلود کردن آب بمنظوره بهره گیری های سیاسی و اقتصادی نامشروع است. در اینجستار ما با روش توصیفی-تحلیلی از دیدگاه نقد اجتماعی رمان همسایه ها اثر احمد محمود را بررسی کرده است؛ روزگاری که درهمسایه ها از آن سخن میرود، دنبالهی روزگار درد ملت ماست که ناملایمت بسیاری را پشتسر گذاشته است و سخن از خودساختگانو خودباختگانی است که با پیوستن به هم، بر آن شدند تا با زبان سیاست روز و به یاری وسایلی که آن روز ها بر مردم تاثیر داشت،علیه این پریشانحالی مبارزه کنند. رمان همسایه ها و ماجرای آن در فصول ابتدایی کتاب همه در خانه ای رخ میدهد که نماد کلیجامعه ی عصر نویسنده است و هر یک از همسایه هایی که در این رمان به آن اشاره ای شده است نمادی از یک قشر خاص جامعه وفرهنگ ها، رفتار ها و خصوصیات منحصر به آن قشر میباشند. محمود در نهایت پختگی و با استفاده از همین نمادگذاری ها به حقایقتلخ جامعه ی آن زمان می پردازد و این تفکر انتقادی را رشد میدهد. در این رمان به مسائل اجتماعی بسیاری اشاره شده است، مانند:بی سوادی و نفوذ مالکین، بیکاری و گرسنگی، سردرگمی و بلاتکیلفی مردم، نقش بیرویهی پلیس، ملی شدن نفت و مبارزه ی مدعیانمنتقد با احساسات است.

احمد محمود، رمان همسایه ها، نماد / نشانه شناسی، نقد اجتماعی