ام البنین کیخا مومن - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و مخاطرات محیطی دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران

در طول چند دهه اخیر و به دنبال تغییرات گسترده اقلیمی و گرمایش جهانی، شاهد وقوع دوره های مختلف و طولانی مدت خشکسالی در دشت سیستان هستیم، وقوع این دوره های خشکسالی از یک سو و از سوی دیگر عدم وجود مدیریت صیانتی از منابع آبی موجود (ناپایداری منابع آب)، منجر به بروز تنش های اجتماعی مختلف و به تبع آن عدم دستیابی به اهداف توسعه ای در منطقه شده است. در این ارتباط جوامع محلی ساکن در مجاورت منابع آبی مشترک با کشور های همسایه (ساکنان منطقه سیستان)، بیشترین آسیب را دیده و متحمل شده اند. پژوهش حاضر به بررسی پیامدهای محیطی و اجتماعی ناپایداری منابع آب در منطقه سیستان (مطالعه موردی شهرستان زهک) می پردازد. روش گردآوری داده ها در این پژوهش با استفاده از ابزار مطالعات کتابخانه ای و پرسشنامه محقق ساخته (روش میدانی) می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش ساکنان شهرستان زهک می باشند که ناپایداری منابع اب پیامدهای را در محیط زندگی آن ها به وجود اورده است. جامعه نمونه پژوهش کارشناسان و افراد آگاه در زمینه ناپایداری منابع اب در شهرستان زهک می باشند که به روش تمام پرسشگری انتخاب شده اند. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی و روش کیفی (تحلیل داده ها) با رویکرد جغرافیایی استفاده شد. برای تحلیل داده ها در راستای فرضیه های تحقیق از آزمون فریدمن و کای دو استفاده گردید.نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که مهم ترین مخاطره زیست محیطی منطقه مورد مطالعه شامل: کاهش میزان آب سطحی، کاهش مراتع و تولیدات مرتعی، افزایش گرد و غبار و طوفان شن و مهم ترین پیامد اجتماعی و فرهنگی ناپایداری منابع آب شامل کم شدن تمایل ساکنان منطقه برای فعالیت های کشاورزی، افزایش مهاجرت ها، کاهش کیفیت زندگی و مهم ترین پیامد ناپایداری منابع آب بر اقتصاد منطقه ای شامل: کاهش ارزش املاک، افزایش هزینه های مربوط به تولیدات کشاورزی و کاهش درامد های غیرکشاورزی می باشد.

خشکسالی، ناپایداری منابع آب، حقابه، شهرستان زهک.