حسین نظری - نویسنده مسئول، بخش تحقیقات زراعی و باغی، مرکزتحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایران. رایانامه: h_nazari@ut.ac.ir
علی نادری عارفی - بخش تحقیقات پنبه و گیاهان لیفی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ورامین، ایران. رایانامه: a.arefi@areeo.ac.ir

هدف: به­منظور بهبود مقاومت دو رقم بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla L.) به رژیم­های رطوبتی این آزمایش در سال ۹۳-۱۳۹۲ به­صورت فاکتوریل سه­عاملی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی پردیس کشاورزی دانشگاه تهران اجرا شد. روش پژوهش: تیمار­های آزمایشی شامل رژیم­های رطوبتی (شاهد و تنش شدید به ترتیب ۱۳ و ۵۷ درصد تخلیه مجاز رطوبتی خاک)، دو رقم بابونه (رقم بادگلد آلمانی و اصلاح شده مجاری) و محلول­پاشی با پوتریسین (در دو سطح صفر یا آب مقطر و غلظت ۱/۰ میلی مولار و ۴۵ روز بعد از انتقال به گلدان­) بودند. یافته ­ها: نتایج نشان داد که اثر پلی­آمین پوتریسین بر ارتفاع ­بوته و زیست­توده در سطح احتمال خطای یک درصد و بر صفت شاخص­برداشت در سطح احتمال خطای پنج درصد معنی­دار شد. ارتفاع بوته در شرایط شاهد پاسخ معنیداری به پوتریسین نداشت، اما بعد از اعمال تنش شدید (۵۷ درصد تخلیه رطوبتی)، اثر محلول­پاشی افزایش معنیدار نشان داد (۵/۱۳ درصد). اثر پوتریسین بر صفات درصد و عملکرد اسانس (در سطح احتمال خطای یک درصد) معنی­دار بود. هم چنین اثر متقابل رژیمهای رطوبتی و محلول­پاشی با پوتریسین بر روی صفات درصد اسانس (در سطح احتمال خطای یک درصد) و عملکرد اسانس (در سطح احتمال خطای یک درصد) معنیدار گردید. در شرایط مطلوب رطوبتی (۱۳ درصد تخلیه رطوبتی)، پوتریسین منجر به افزایش قابل توجه درصد اسانس به میزان ۳۸ درصد شد. اما محلول­پاشی آن در شرایط تنش، میزان اسانس را چهار درصد افزایش داد. محلولپاشی پوتریسین میزان ترکیبات فارنزن و بیسابولول اکسید ­B را در هر دو شرایط رطوبتی کاهش داد. ترکیب مهم دیگر بیسابولون اکسید ­A بود که تیمار پوتریسین تاثیر مثبتی بر تجمع آن گذاشت، به­طوری که در شرایط رطوبتی مطلوب غلظت بیسابولون اکسید ­A را ۸۷ درصد افزایش داد، اما در شرایط تنش تاثیر آن کم تر شد و تا ۳۵ درصد میزان آن را افزایش داد. نتیجه­ گیری: کاربرد پوتریسین درگیاه بابونه به دلیل افزایش تحمل به تنش کم آبی و افزایش متابولیت های ثانویه هدف، توجیه اقتصادی دارد.

بابونه, پلی آمین, زیست توده, عملکرد, متابولیت ثانویه