حسن لشکری - دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه شهید بهشتی
علی رضایی - کارشناس ارشد اقلیم‎شناسی در برنامه‎ریزی محیطی، دانشگاه شهید بهشتی

این پژوهش به مطالعه و مکان‎یابی مناطق مناسب برای کشت کلزا در شهرستان سرپل زهاب با استفاده از مدل‎سازی آماری پرداخته است. برای این کار، آمار بلندمدت هواشناسی شهرستان طی ۱۵ سال، مورد استفاده قرار گرفته است. برای تهیه‎ی نقشه‎ها در سیستم اطلاعات جغرافیایی و نیز، تحلیل و مقایسه‎ی داده‎ها از ایستگاه‎های اسلام‎آباد غرب، روانسر و قصر شیرین استفاده شده است. با توجه به برآورده‎شدن نیاز دمایی، تاریخ‎های آغاز و پایان هر کدام از مراحل رشد کلزا به‎دست آمد. مقدار آب مورد نیاز و مقدار بارش رخ داده در مراحل رشد گیاه نیز، محاسبه شد. تمامی عناصر و عوامل موثر در رشد و عملکرد بهینه‎ی کلزا در مدل‎سازی مورد استفاده قرار گرفته که در هر مرحله، تعدادی از آنها حذف شدند. به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی برای هرکدام از متغیرهای نهایی اقدام به تهیه‎ی نقشه شده و سپس مدل نهایی مورد آزمون قرار گرفت و با مطالعات میدانی، نقشه‎ی نهایی با واقعیت منطقه انطباق داده شد. بر اساس نتایج به‎دست‎آمده در منطقه‎ی مطالعاتی، مقدار درجه/ روز مورد نیاز کلزا به‎خوبی برآورده می‎شود؛ اما در ابتدا و انتهای فصل رشد با تنش آبی مواجه می‎شود. بهترین و معنادارترین مدل Backward با متغیرهای میانگین سالانه‎ی بارش طی دوره‎ی رشد، میانگین دمای خاک طی دوره‎ی کاشت تا روزت، اولین یخبندان‎های پاییزه و میانگین بارندگی در دوره‎ی گل‎دهی و تشکیل غلاف به‎دست آمده است. با استفاده از آمار واقعی محصول کلزا در سطح شهرستان، مدل مورد آزمایش قرار گرفت که با احتمال ۹۷درصد، نتیجه قابل اعتماد است. نتایج حاصل از مطالعات میدانی نیز با خروجی مدل همخوانی دارد، به‎گونه‎ای که ۴۱ درصد از مساحت منطقه‎ی مطالعاتی برای کشت مناسب و ۵۹ درصد ضعیف و نامناسب است.

رگرسیون چند متغیره, سرپل زهاب, کلزا, مکان‎یابی