مصطفی حمیدی - دانشکده تولیدات گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
سعید نواب پور - گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولیدات گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گرگان، ایران
محسن فتحی سعد آباد - موسسه تحقیقات پنبه، گرگان، ایران

به منظور بررسی تاثیر محیط بر میزان ترکیبات فنولی، فلاونوئیدی، خواص آنتی اکسیدانی و خصوصیات فیتوشیمایی اسانس پنج رقم گیاه رازک (Humulus Lupulus L.) در چهار منطقه استان گلستان (گرگان، علی آباد، گالیکش و آزادشهر)، آزمایشی به صورت طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ انجام شد. تهیه عصاره میوه به روش خیساندن با استفاده از حلال استون انجام و محتوای فنولی و فلاونوئیدی به ترتیب با روش­های معرف فولین_ سیوکالتیو و رنگ سنجی کلرید آلومینیوم، فعالیت آنتی­اکسیدانی با روش ۲و۲-دی فنیل ۱-پیکریل هیدرازیل (DPPH) سنجیده شد. اسانس گیری میوه به روش تقطیر با آب (طرح کلونجر) و شناسایی ترکیب های موجود در اسانس با کروماتوگراف گازی متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/MS) انجام شد. درمجموع ۳۲ ترکیب شامل ترکیبات بتا- اسید، آلفا- اسید، کو- هومولون، محتوای روغن، کاریوفیلن، هومولون و مایرسن عمده ترین اجزای تشکیل دهنده اسانس ها بودند. رقم کسکید در منطقه گرگان از نظر محتوای فنولی، فلاونوئیدی و فعالیت آنتی اکسیدانی بیش­ترین میزان را داشت که می­تواند به شرایط آب­ و هوایی منطقه و پتانسیل بالاتر این رقم در تولید ترکیبات ثانویه مرتبط باشد. همچنین تمامی رقم­ها در منطقه گرگان، دارای محتوی ترکیبات ثانویه بالاتری نسبت به سایر مناطق بودند. از بین رقم­های کشت شده نیز در ابتدا رقم کسکید و سپس سنتنیال در تمامی مناطق کشت، بیش­ترین مقدار را داشتند. بنابراین برای دستیابی به ترکیبات ثانویه بیش­تر، می­توان کشت رقم کسکید را در منطقه گرگان توصیه نمود. از طرفی رقم ناگت[ در گالیکش کم­ترین میزان ترکیبات ثانویه را داشت که می­تواند به پتانسیل پایین­تر این رقم در تولید ترکیبات ثانویه و شرایط آب­ و هوایی منطقه گالیکش مرتبط باشد که دارای ارتفاع بیش­تر بوده و روی تولید محتوی ترکیبات ثانویه اثر منفی دارد. بنابراین، با توجه به تاثیر شرایط مختلف اکولوژیکی بر ترکیبات دارویی گونه های مختلف رازک، توصیه می شود تاثیر سایر عوامل مانند نوع خاک رویشگاه نیز مورد ارزیابی قرار گیرد.

آنتی اکسیدان, اسانس, ترکیبات فنولی, رقم های رازک, گلستان