غلامعلی خمر - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل
زهرا سیدی - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل
فاطمه وظیفه جو - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل

انتخاب نقاط مستعد به منظور ایجاد بازارهای روز محله، به عنوان واحدی خدماتی، یکی از وظایف خطیر برنامه ریزان شهری در زمینه علوم مکان یابی هست، که از سویی با تسهیل دسترسی های شهری و از سوی دیگر با کنترل ترافیک شهری ارتباط دارد. هدف پژوهش حاضر مکان یابی بازارهای روز محله در شهر زابل در راستای توزیع مناسب بازارهای روز به منظور تسهیل دسترسی و بهبود تقاضای سفر درون شهری می باشد. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی است. در این تحقیق در مرحله نخست کار، اقدام به شناسایی و بررسی عوامل مثبت و منفی موثر بر مکان یابی پرداخته شد. سپس از طی کردن مراحل جمع آوری داده ها، تهیه لایه اطلاعاتی، طبقه بندی و ارزش گذاری درونی لایه ها و وزن دهی و همپوشانی لایه های اطلاعاتی با استفاده از افزونه الحاقی منطق فازی در محیط GIS شده و به اولویت بندی زمین های شهر زابل برای ایجاد بازارهای روز محله پرداخته شد و در نهایت ۶ نقطه مساعد به منظور مکان یابی بازارهای روز شناسایی شد. در ادامه با توجه به ویژگی های مربوط به هرکدام از نقاط انتخابی و محاسبه میزان دسترسی هرکدام از محله­های چهل گانه شهر زابل نسبت به این نقاط از الگوریتم جست وجوی ممنوعه در زمینه حل مسئله مکان­یابی هاب استفاده نمودیم. در نتیجه نرم افزار با تکرار ۱۰۰ و با وزن نهایی ۵۳۱ و در بازه زمانی ۱۱ ثانیه بهترین جواب ممکن را ارائه کرد. یافته­های الگوریتم حاکی از آن است که به ترتیب نقاط ۱،۲، ۴ و ۵ مناسب ترین نقاط به منظور مکان یابی بازارهای روز می باشد. نقاط ۳ و ۶ نسبت به نقاط انتخابی نرم افزار، به علت محدودیت هایی مانند شکل پراکنش محلات شهر، تراکم کم­تر جمعیت و دسترسی های محدودتر در مجموعه انتخابی قرار نگرفت.

مکان یابی, بازار روز, شهر زابل, منطق فازی, الگوریتم جست وجوی ممنوعه, مسئله هاب