امیر رضا فریانی - کارشناس فناوری و اطلاعات سازمان فناوری و اطلاعات، شهرداری شیراز
علیرضا ده بزرگی - کارشناس فنی و شهرسازی منطقه یازده، شهرداری شیراز
محمد تشکر نژاد - کارشناس فنی و درآمد منطقه شش، شهرداری شیراز

بافت های فرسوده شهری، محلات فرسوده ای در فضای شهری است که مسائل و پیچیدگی های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و شیوه خود را دارد .این محلات به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسب به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیب پذیری در برابر زلزله، سیل و آتش سوزی و نیز عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن دارای مشکلات رو بنایی و زیر ساختی هستند. بنابراین شناسایی و رتبه بندی بلوک های فرسوده شهری، به عنوان گام اول نوسازی، یک ابزار مهم برای مدیریت شهری جهت برنامه ریزی منابع و سرمایه گذاری در نوسازی شهری است. هدف از این پژوهش، مطالعه ی نمونه ای شهرک حسین آباد که در محدوده ی جنوب غربی منطقه ۱۰ شهرداری شیراز واقع شده است. با استفاده از GIS، شاخص های شناسایی میزان فرسودگی در آن، استخراج تا نقشه های خروجی برای تصمیم سازی ها و تصمیم گیری های بعدی مورد استفاده قرار بگیرد. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است؛ و تلاش می گردد با استفاده از دو ویژگی کیفیت ساختمان ها و ریزدانگی قطعات، بافت های فرسوده یا ناکارامد شهری شناسایی شوند. در این پژوهش از نرم افزاری Excel، Arc GIS و Google earth استفاده شده است. ۲۲۹۱ قطعه در این شهرک شهری شناسایی و اطلاعات آنها جمع آوری و ثبت گردید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که ۲۱ درصد قطعات کیفیت ساختمان مناسب دارند و ۷۱ درصد قطعات، کیفیت ابنیه مناسب ندارند و جزء بافت فرسوده محسوب می شوند. میزان قطعاتی که استحکام کالبدی کمی دارند در این شهرک زیاد است و می بایست در اولوییت برنامه ریزی قرار بگیرد. از نظر پراکندگی نیز در این شهرک ، بناهای که کیفیت ساختمان پایین تری دارند تقریبا در تمام سطح شهرک پراکنده می باشند. همچنین وضعیت واحدهای مسکونی بر حسب دانه بندی نشانگر آن است که ۲۵ درصد قطعات زیر ۲۰۰ متر مربع مساحت دارند و ۷۵ درصد بالای ۲۰۰ متر مربع مساحت دارند. پس میزان ریزدانگی در این شهرک یک چهارم قطعات را شامل می شود و از نظر پراکندگی، در همه جای شهرک قطعات ریز دانه وجود دارند. شهرداری می بایست برنامه ریزی جدی در جهت درشت دانه کردن قطعات کوچک (۲۵ درصد) در دستور کار خود جهت نوسازی و بازسازی شهرک قرار دهد.

GIS، کیفیت ساختمان فرسوده، ریزدانگی بافت فرسوده، شهرداری شیراز، شهرک حسین آباد