محمدامیر علیمی - گروه مهندسی معدن، دانشکده مهندسی معدن، عمران و شیمی، دانشگاه صنعتی بیرجند، بیرجند، ایران

این مقاله نتایج یک مطالعه میدانی را با هدف توصیف و تفسیر منشا شبکه رگه ای در جنوب بیرجند ارائه می دهد. در مجاورت افیولیت بیرجند در خاور ایران، رخساره فلیشی پالئوسن – ائوسن در ناحیه پیش بوم بیرجند و همزمان با کوهزایی آلپی (لارامید) نهشته شده است. واحد ماسه سنگی این رخساره در برگیرنده دو دسته رگه کوارتزیتی راست گوشه است. دسته رگه ۱ با امتداد N۳۱۰-۳۴۰، به موازات پیشانی کوهستان باقران و دسته رگه ۲ (N۲۱۵-۲۴۰) عمود بر آن تشکیل شده است. بازسازی تنش دیرین در پالئوسن-ائوسن، جهت فشارش ناحیه ‎ای را N۲۴۰ نشان می‎دهد که عمود بر پیشانی کوهستان باقران است. از لحاظ ساختاری، برای ایجاد رگه های راست گوشه می بایست σ۱ عمود بر لایه بندی و σ۱ و σ۱ افقی باشند. این وضعیت در ائوسن میانی – الیگوسن ایجاد شده است. کشش های پس از برخوردی این دوره باعث کاهش فشار ناحیه ای در منطقه گردید. در نتیجه تنش اصلی بیشینه (σ۱) به وضعیت قائم تغییر یافت و تنش میانی (σ۲) موازی فشار کوهزایی قرار گرفت. در این شرایط بازشدگی های کششی (حالت I) راست گوشه در نتیجه وارونگی محلی تنش و فشار سیال در رخساره فلیشی تشکیل شدند و در فازهای بعدی دگرشکلی، دسته رگه ۱ در راستای دسته رگه ۲ متحمل برش چپ بر شدند.

رگه, فشار سیال, وارونگی, فلیش, خاور ایران