یوسف ارشد - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
مهدی زهراوی - موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
علی سلطانی - مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

به منظور بررسی تغییرات صفات زراعی تحت شرایط تنش خشکی و شناسایی ژرمپلاسم متحمل تعداد۴۸۴نمونه ژنتیکی از کلکسیون گندم نان بانک ژن گیاهی ملی در مرزعه یزد در دو شرایط نرمال و تنشخشکی با کاشت ارقام شاهد متحمل )کویر، روشن و ماهوتی( مورد بررسی قرار گرفتند. تنش خشکی باقطع آبیاری اعمال گردید و و از بین تودههای مورد بررسی، ۷۱نمونه ژنتیکی بقاء یافتند که ارزیابیصفات زراعی برای آنها و برای نمونههای ژنتیکی متناظر آنها در شرایط نرمال، مطابق با دستورالعملبینالمللی انجام شد. بررسی مقادیر آمارههای توصیفی نشان داد که در شرایط نرمال، صفت وزن دانه پنجسنبله و در شرایط تنش خشکی، صفت تعداد پنجه بارور دارای بیشترین ضریب تغییرات بودند. بیشترینمیزان کاهش میانگین صفات در شرایط تنش خشکی نسبت به شرایط نرمال به صفت وزن دانه پنج سنبله) ۲۳/۸درصد( و سپس به صفت تعداد پنجه بارور ) ۲۱/۱درصد( اختصاص داشت. تقریبا در تمام صفاتمورد ارزیابی، نمونههای ژنتیکی برتر از ارقام شاهد هم در شرایط نرمال و هم در شرایط تنش خشکیشناسایی گردید. صفت وزن دانه پنج سنبله در شرایط تنش خشکی با صفات تعداد گلچه درسنبلچه)* ،(r=۰/۲۷۲تعداد دانه درسنبله )** ،(r=۰/۷۴۲وزن صددانه )** ،(r=۰/۶۶۳طول دوره پر شدن دانه)** (r=۰/۳۱۴و روز تا سنبلهدهی )* (r=-۰/۲۳۸دارای همبستگی معنیدار بود. نمونههای ژنتیکی درشرایط تنش خشکی و شرایط نرمال توسط دندورگرام تجزیه خوشهای به چهار گروه تقسیم شدند و تمایزبین گروهها با استفاده از توابع تشخیصی مورد تایید قرار گرفت. نمونههای ژنتیکی برتر شناسایی شده دراین تحقیق در برنامههای اصلاحی تحمل گندم به تنش خشکی قابل استفاده میباشند

بانک ژن, تنوع, ژرمپلاسم