عبدالرسول فروتن - استادیار گروه مطالعات ادبی، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی، سازمان سمت، تهران، ایران

از میان انواع آثار، کتب اخلاقی باید به اقناع مخاطب توجه بیشتری داشته باشند، زیرا اصولا با این هدف نوشته شده اند که بر رفتار مخاطبان تاثیر بگذارند؛ رذایل اخلاقی شان را بزدایند و آنان را به انجام کارهای نیک برانگیزند. یکی از مهم ترین آثار اخلاقی شیعی به زبان فارسی، معراج السعاده نام دارد. ملا احمد نراقی (درگذشته به سال ۱۲۴۴ یا ۱۲۴۵ ق) جامع السعادات پدرش ملا مهدی (متوفی ۱۲۰۹ ق) را از عربی به فارسی به صورت آزاد ترجمه کرده، مطالبی به آن افزوده و در تنظیم مطالب هم اصلاحاتی انجام داده است؛ به گونه ای که خود در مقدمه کتاب که نامش را معراج السعاده گذاشته، از «تالیف» سخن می گوید. نراقی در طرح مباحث اخلاقی این کتاب از آیات قرآن مجید، احادیث و روایات معتبر شیعه، کتب اخلاقی پیشین، دیدگاه های حکمای یونانی و ادبیات غنی فارسی بهره برده است. این کتاب از همان دوران جایگاهی والا در میان کتب اخلاقی فارسی یافت. نشانه های این توفیق در مقاله شرح داده خواهد شد. رواج و اشتهار این اثر علاوه بر اینکه به ارزش مطالب مندرج و اعتبار فاضلین نراقی (ملا مهدی و ملا احمد نراقی) مربوط است، به ویژگی هایی از متن بازمی گردد که منجر به اقناع مخاطب می شود. در این مقاله بر متن کتاب معراج السعاده تمرکز خواهد شد و عوامل توفیق ملا احمد نراقی در ارتباط گیری با مخاطبان و اقناع آنان از نظر خواهد گذشت.

معراج السعاده, ملا احمد نراقی, اخلاق اسلامی, اقناع مخاطب, عوامل توفیق