طاهره موذن سلطان آبادی - دانشجوی کارشناسی ارشد فقه مقارن و حقوق جزای اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
مهدی شوشتری - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق، مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی، قم، ایران
مهدی نوروزی - استادیار گروه مذاهب فقهی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

غصب در فقه امامیه اثبات ید عدوانی غاصب بر مال یا حق دیگری است؛ اما در فقه حنفیه به ازاله ید مالک از مال قیمت دارش همراه با زور و غلبه تعریف می شود. مفهوم شناسی تطبیقی می تواند شباهت و تمایز این دو دیدگاه و تاثیر آنها بر احکام غصب را مشخص کند؛ پژوهش پیش رو به شیوه توصیفی و تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای، ضمن تحلیل مفهوم غصب از دیدگاه فقهای امامیه و حنفیه با استفاده از منابع فقهی دست اول این دو مذهب و بررسی تاثیر این مفهوم شناسی بر احکام غصب، به این نتیجه می رسد که در فقه امامیه ضمان غاصب به صرف اثبات ید عدوانی غاصب در همه انواع غصب عین، حق و منفعت محقق می شود؛ اما بنا بر تعریف فقه حنفیه، ضمان در صورت ازاله ید عدوانی مالک و تنها در برابر اموال منقول قیمت دار محقق می شود و منفعت و حق و اموال غیرمنقول را در بر نمی گیرد؛ چراکه فقهای حنفیه غصب عقار یا غیرمنقولات را محقق نمی دانند؛ درحالی که از نظر فقهای امامیه غصب هم در منقولات هم در غیرمنقولات (هرکدام به تناسب خودش) محقق می شود.

غصب, فقه امامیه, فقه حنفیه, ضمان غاصب, ید عدوانی