سید احمد عقیلی - هیئت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان
سمیرا فریدونی - کارشناسی ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان

تشکیل دولت صفوی در سال ۹۰۷ه.ق توسط شاه اسماعیل اول، سرآغاز تحولات سیاسی و اقتصادی و مذهبی درایران بود؛ تحولاتی که منجر به استقلال امور ایران در تمامی زمینه ها شد. درزمینه اقتصادی، از جمله اقداماتی که دراین دوره انجام شد می توان به مواردی همچون: تولید انواع محصولات زراعی توسط کشاورزان، رشد شهرنشینی و همچنین صادرات کالاهای تولیدی در داخل کشور اشاره کرد. در مسیر راه های تجاری کاروان سراهایی تاسیس شد که موجب رونق تجارت وبازرگانی در این دوره شد. واکاوی علل برافتادن حکومت دویست ساله ی صفویه، بسیاری از نویسندگان قدیم و جدید را واداشته تا دراین زمینه دیدگاه های بسیاری و گاها متضادی را بیان کنند. در این تحقیق سعی برآن شده تا زمینه های بروز نارضایتی های اقتصادی در دوره صفویه از جمله: جنگ های داخلی، افزایش نرخ مالیات ها، بی توجهی به شبکه آبیاری و راه های کشور، فساد شاه و درباریان، ناامنی راه ها، شیوع بیماری در کشور، احتکار و بی ارزش شدن پول ملی و.... مورد بررسی قرار گیرد. نهایت آنکه، این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی بر مبنای مطالعه تاریخی زمینه های اقتصادی نارضایتی های این دوره را مورد بررسی قرار داده و به این نتایج را مطرح نموده است: به دلیل بی توجهی شاهان آخر صفویه به اصلاحات شاه عباس اول و سیستم حکومت داری طراحی شده وی، عدم توجه به امور اقتصادی و گسترش رشوه و فساد در دولت و دربار، همچنین قاچاق سکه و پایین آمدن ارزش پول در پی رواج بیش از اندازه ضرب سکه در دوره صفویه؛ متلاشی شدن حکومت صفوی را بیش از پیش عیان کرد. حتی رقابت بین کمپانی های دولت های اروپایی در ایران نیز مزید برعلت بود تا سیستم اقتصادی که شاه عباس بنیان گذاشته و قصد پیشرفت و ترقی ایران را در سرداشت بعداز مرگ وی، خود ازعوامل مهم ناکارآمدی نظام صفوی شده و حکومت را از درون و بیرون به نابودی و اضمحلال کشانید.

صفویه، نارضایتی اقتصادی، افزایش مالیات ها، شورش ها، جنگ