محمدعلی کیانی - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
شهره پیرانی - استادیار علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد

روند خشک شدن دریاچه ارومیه، زمینه بروز طیف متنوعی از بحران های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی را درمنطقه شمال غرب کشور فراهم کرده است. در صورت تشدید این بحران و اتخاذ کژخط مشی ها و تباه خط مشی ها و عدممواجهه صحیح با تبعات آن در بلندمدت، محمل چالشهای قومی و پیامدهای ژئوپلیتیکی، سیاسی و امنیتی در سطحمنطقه ای و ملی خواهد بود.آنچه تا به امروز در مورد دریاچه ارومیه نمیدانیم، آنالیز کمی از شدت آئروسل های ناشی از آن در طول زمان است.هدف این پژوهش در وهله او ل، شناخت، ارزیابی وضعیت و تحلیل روندی با استفاده از داده های ماهواره ای و سپسبررسی تفصیلی خشک شدن دریاچه ارومیه و نیز تبیین پیامدهای چالش ساز فراروی نظام حکمرانی با تاکید بر حوزهامنیت ملی در ایران است.پژوهش حاضر متکی بر روش تلفیقی -کمی و کیفی- و از نوع کاربردی و با هدف بررسی کمی جغرافیای تصادم درکوچکترین حوضه آبریز ایران است که با استفاده از پلتفرم Terra Atmosphere Monthly Global به آنالیز شدت آئروسل های حواشی دریاچه ارومیه پرداخته است.نتایج پژوهش حاکی از افزایش ۷۵۰ درصدی شدت آئروسل ها طی دو دهه و به عبارتی از میانه سا ل ۲۰۰۰ تا اواخرسال ۲۰۲۱ میلادی دارد ک ه این روند تصاعدی و تشدید مخاطرات محیطی و کاهش اثربخشی و کارآیی انسانی در یکمنطقه که پایداری زیستی آن تا ربع قرن پیش مشهود و پتانسیل محیطی برای ایجاد توازن و تعادل در طول هزارانسال به اثبات رسیده بوده است، در نوع خود یک فاجعه به تمام معناست و از این رو مواجهه خردمندانه با چالش هایپیشروی آن، یک اولویت ملی است. این پژوه ش تلفیقی و مبتنی بر داده کاوی، میتواند موجب بالا بردن تحلیلسیستماتیک و سواد حکمرانی در مدیریت مخاطرات محیطی و انسانی گردد و طبعا برای سیاستگذاران، قانونگذاران،مدیران توسعه و برنامهریزی، تصمیمگیران دولت محلی، کنشگران مدنی، عموم ذینفعان و سایر جوامع بومی راهگشا باشد.

آئروسل، مخاطرات محیطی دریاچه ارومیه، امنیت غذایی، امنیت ملی، حکمرانی سرزمینی