علی رجب پور - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان
نعمت دیناروند - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان

شته سیاه باقلا Aphis fabae Scopoli (Hemiptera: Aphididae) از آفات مهم مزارع چغندر در استان خوزستان می­باشد. اطلاع از روش­های نمونه­برداری دقیق و مقرون­ به صرفه، در توسعه­ برنامه­های مدیریت تلفیقی این آفت می­تواند اهمیت اساسی داشته باشد. در این مطالعه، پراکنش فضایی این آفت در مزرعه­ای تحقیقاتی به مساحت یک هکتار در شهرستان شوش مورد بررسی قرار گرفت و یک برنامه­ نمونه­برداری دنباله­ای با دقت ثابت برای تخمین جمعیت آن طراحی شد. نمونه­برداری­ها هر سه روز یکبار انجام شد و پراکنش فضایی جمعیت این شته روی بوته­های چغندر قند با استفاده از دو مدل تیلور و آیواوو مورد ارزیابی قرار گرفت. نوع پراکنش فضایی این آفت روی بوته های چغندرقند تجمعی بود و شاخص تیلور با داده­های جمعیت این شته روی بوته­های چغندر قند برازش بهتری داشت. از این رو، مدل گرین برای توسعه برنامه نمونه­برداری دنباله­ای با دقت ثابت این شته استفاده شد. تعداد بهینه نمونه­ مورد نیاز بسته به تراکم آفت، از ۹۹ تا ۱۳۰ بوته در سطح دقت ۱/۰ و ۱۶ تا ۲۱ بوته در سطح دقت ۲۵/۰ متفاوت بود. ترسیم خطوط توقف نمونه­برداری نشان داد که در سطوح دقت ۲۵/۰ و ۱/۰، نمونه­برداری از جمعیت آفت باید به ترتیب تا زمان رسیدن تعداد تجمعی شته­ها به ۱۰ و ۲۵ شته در بوته ادامه یابد.

پراکنش فضایی, تعداد نمونه, شاخص تیلور, شاخص آیواو, مدیریت تلفیقی