آتنا عسگری - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته بازسازی پس از سانحه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد پردیس، ایران
پروانه قریب گرکانی - دکتری رشته فلسفه هنر، مدرس گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد پردیس، ایران

معماری خاص حمام های ایرانی همواره مورد توجه تاریخ دوستان بوده است. امروزه اغلب این بناها یا در اثر بیتوجهی از بین رفته و یا کاملا تخریب شده و بنای جدیدی جایگزین آن شده است. اما حمام خان یزد یکی از صدها حمام قدیمی ایرانی است که خوشبختانه از گزند حوادث طبیعی و تاریخی در امان مانده است. حمامخان یزد که امروز گرمابه نور نامیده شده دارای سه دسترسی مناسب از طریق بازارچه کاشیگری، میدان خان و بافت مسکونی اطراف است. علاوه بر فضای سه گانه بینه، میان در و گرم خانه، دارای استخری به ابعاد ۱۲×۶ متری در کنارگرم خانه است. مساحت عرصه حمام حدود ۱۱۷۰ مترمربع و زیربنای آن در حدود ۹۰۰ مترمربع است. در این مقاله به تاریخچه حمام سازی در ایران وسپس به آداب و رسوم استفاده از حمام در گذشته پرداخته شده است. اهمیت ساخت، مشخصه خاص و فرم معماری حمامهای ایرانی و حمام خان بررسی گردیده است. به تغییراتی و الحاقیاتی که طی فرآیند احیا و مرمت این حمام تاریخی به همت جناب آقای مهندس علی امیری اردکانی، برنده ی جایزه ی آقاخان صورت گرفته، پرداخته شده است. تعمیرات اساسی بر روی بنا توسط شرکت مسکن سازان یزد که مالک نیمی از حمام است و در سالهای اخیر صورت پذیرفته است. افراد بسیاری هستند که با تغییر کاربری مکان های تاریخی موافق نیستند و معتقدند هر بنایی را باید به شکلی که بود، حفظ کرد. در این مقاله با بیان ارزش بالای معماری این بنا و اهمیت تغییر کاربری آن به رستوران پرداخته شده تا بیان شود مکانی مانند حمام خان را که به دلیل عدم نیاز امروزی مردم به حمام سنتی بلا استفاده مانده اند را، می توان به موزه زنده و پر بازدید تبدیل کرد.

حمام خان، یزد، تاریخی، بازسازی، ایرانی، معماری