امیرحسین صادقپور - دانشیار، گروه فناوری معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
بابک عالمی - دانشیار، گروه فناوری معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
فاطمه پارچه باف مطلق - دانشجوی کارشناسی ارشد فناوری معماری، دانشکده معماری و هنر، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

معماری دفاعی یکی از ارزش­های پنهان بافت­های تاریخی است و پدافند غیرعامل براساس نوع کاربری و خطرات مختلف در ادوار تاریخی،  معیارهای متفاوتی دارد. امروزه با پیشرفت فناوری و تغییر مخاطرات، اصول پدافند غیرعامل نیز دستخوش تغییر شده، اما تدابیر اولیه در بناهای تاریخی با اصول جدید و امروزی دفاع غیرعامل قابل مقایسه است. مجموعه زیرزمینی اویی نوش­آباد به عنوان یک بافت­ تاریخی با قدمت ۱۴۰۰ سال که تاکنون قسمت محدودی از آن شناسایی شده، نمونه­ای از معماری دفاعی گذشته بوده و امکان مطالعه اصول پدافند غیرعامل را مهیا می­سازد. هدف از این پژوهش در بخش اول شناخت طرح معماری و در بخش دوم تحلیل تمهیدات پدافند غیرعامل در  مجموعه زیرزمینی اویی و بررسی چگونگی کاربرد این مولفه­ها در طراحی عناصر معماری و سازمان فضایی آن است. در این مقاله به­روش       توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه­ای و برداشت­های میدانی، ضمن معرفی و شناخت طرح معماری این مجموعه زیرزمینی، اصول پدافند غیرعامل  مورد بررسی قرارگرفته و مولفه­ها و وجوه آن با استفاده از منابع مختلف استخراج­ و تحلیل شده­است. نتایج پژوهش نشان      ­می­دهد که در این مجموعه زیرزمینی از فن­ها و تدابیر متعدد در حوزه پدافند غیرعامل در بخش­های  معماری، سازه و تاسیسات متناسب با نوع مخاطرات و تجهیزات زمان گذشته استفاده­شده و این موضوع هوش و ذکاوت پیشینیان ما و اطلاع کامل از اصول کلی پدافند غیرعامل از ده­ها قرن قبل را نشان می­دهد.

پدافند غیرعامل, مجموعه زیرزمینی اویی, شهر نوش آباد, طراحی معماری