محمود نظری - استادیار گروه علوم دامی –دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی -دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان-ملاثانی-ایران
هدایت الله روشنفکر - استاد گروه علوم دامی –دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی -دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان-ملاثانی-ایران
فاطمه ثعلبی - استادیار سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی شعبه اهواز، گروه جانوران سمی و تولید پادزهر، اهواز، ایران

هدف: زهر زنبور عسل حاوی آنزیم هایی مختلفی نظیر هیالورونیداز و فسفولیپاز A۲ است که بعضی از آنها کاربرد دارویی و پزشکی دارند. در تحقیقات متعددی، فعالیت فسفولیپاز A۲ و هیالورونیداز در گونه های مختلف زنبور عسل گزارش شده است اما گزارشی در مورد این آنزیم ها و چگونگی فعالیت آنها در زهز زنبور عسل ایرانی وجود ندارد. لذا هدف از این تحقیق جداسازی، شناسایی آنزیم های فسفولیپاز A۲ و هیالورونیداز و اندازه گیری میزان فعالیت آنها در زهر خام و اجزای زهر زنبور عسل ایرانی (Apis mellifera meda) بود.  مواد و روش ها: ابتدا ۱۰۰ میلی گرم زهر خام زنبور عسل با کمک کروماتوگرافی سفادکس G-۵۰ در بافر استات آمونیوم ۰۵/۰ میلی مولار خالص سازی شد. جهت بررسی پروفایل پروتئینی زهر و  جزءبندی از روش الکتروفورز عمودی استفاده گردید. سپس مقدار پروتئین، فعالیت آنزیم فسفولیپاز A۲ و هیالورونیداز در زهر خام و فراکسیو ن های جدا شده اندازه گیری شد. مقدار پروتئین در زهر خام عسل ایرانی و اجزای آن با استفاده از پروتئین سنجی بروش برادفورد تعیین گردید. میزان فعالیت آنزیم فسفولیپاز A۲  با استفاده از سوسپانسیون زرده تخم مرغ به عنوان سوبسترا تعیین شد و میزان فعالیت هیالورونیداز روی هیالورونیک اسید به روش توربیدومتری آزمایش شد. نتایج: نتایج اولیه نشان داد که ۵۶ درصد زهر خام پروتئین بوده است. زهر خام به ۳ پیک (جزء) مجزا شد. فعالیت فسفولیپاز A۲ در زهر خام و پیک اول و دوم مشاهد شد. فراکسیون دوم بیشترین فعالیت فسفولیپازی را نشان داد. فعالیت هیالورونیدازی در زهرخام و تنها در پیک اول مشاهده شد. فعالیت بهینه آنزیم فسفولیپاز A۲ در pH برابر ۷ و دمای ۳۷درجه سانتیگراد بدست آمد. در این مطالعه مشخص شد که فعالیت هیالورونیداز در زهر زنبور عسل ایران بیشترین فعالیت را در دمای ۳۷ تا ۳۹ درجه دارد و با افزایش درجه حرارت به تدریج فعالیت خود را از دست می دهد. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد که pH ایده آل برای فعالیت آنزیم هیالورونیداز ۵/۵ می باشد.نتیجه گیری: زهر زنبور عسل ایرانی دارای هر دو فعالیت فسفولیپازی و هیالورونیدازی می باشد که با استفاده از کروماتوگرافی ژل فیلتراسیون می توان آنها را جدا کرد. این بررسی می تواند به عنوان روشی برای جداسازی، تخلیص و اندازه گیری فعالیت آنزیم های هیالورونیداز و فسفولیپاز A۲ زهر زنبور عسل ایرانی معرفی شود. آنزیم های هیالورونیداز و فسفولیپاز A۲ خالص سازی شده می توانند جهت استفاده در صنعت و تحقیقات مورد استفاده قرار گیرند.

زنبور عسل ایران, هیالورونیداز, فسفولیپاز