سیده گلشن حسینی - گروه بیوتکنولوژی، دانشکده مهندسی شیمی، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، بابل، ایران
مصطفی رحیم نژاد - گروه بیوتکنولوژی، دانشکده ی مهندسی شیمی، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، بابل، ایران
رزان زختاره - گروه بیوتکنولوژی، دانشکده مهندسی شیمی، دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، بابل، ایران

هدف: امروزه، آلودگی محیط زیست و پیامدهای آن به یکی از جدی ترین نگرانی های بشر تبدیل شده است و مدیریت آلودگی ناشی از ورود مواد خطرناکی مانند رادیونوکلئیدها، آفت کش ها و فلزات سنگین از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پیشرفت در فناوری و دانش هسته ای موجب افزایش رهایش و تجمع پسماندهای هسته ای و رادیونوکلئیدها در محیط زیست شده است. استخراج از معادن، تولید و پردازش سوخت های هسته ای و عملیات نظامی از مهمترین علل تولید پسماندهای هسته ای هستند. به دلیل امکان انتقال رادیونوکلئیدها به زنجیره ی غذایی، آلودگی خاک با این آلاینده ها خطرات بسیاری برای سلامت انسان ایجاد می کند. روش های فیزیکی و شیمیایی مختلفی برای زدودن پسماندهای هسته ای وجود دارند؛ اما اغلب آن ها گران قیمت و پیچیده هستند. گیاه پالایی فناوری نوظهوری است که برای پاکسازی محیط زیست آلوده از گیاهان و میکروب های وابسته به آن ها استفاده می کند. این فرآیند، بسیار ساده، کاربردی، مقرون به صرفه و دوست دار محیط زیست است. در این پژوهش از گیاهان گندم و آفتاب گردان برای حذف اورانیوم از خاک های مناطق معدنی ساغند و بندرعباس استفاده شد. همچنین، اثر غلظت های مختلف اسید سیتریک بر میزان دسترس پذیری گیاهان به این عنصر بررسی شد. مواد و روش ها: برای تعیین pH و اجزای تشکیل دهنده ی خاک از دستگاه pH متر و آنالیز طیف سنجی فلوئورسانس اشعه ی ایکس استفاده شد. همچنین، آنالیز سنتیلاسیون مایع برای تعیین غلظت و میزان جذب اورانیوم به کار گرفته شد. نتایج: به طورکلی، آفتاب گردان در جذب اورانیوم از خاک ساغند عملکرد بهتری داشت. درمورد جذب اورانیوم از خاک بندرعباس نیز در عدم حضور اسید سیتریک و در غلظت های کم آن، گندم عملکرد بهتری داشت؛ اما با افزایش غلظت اسید دسترس پذیری آفتاب گردان به اورانیوم موجود در خاک افزایش پیدا کرد. نتیجه گیری: درمقایسه با گندم، آفتاب گردان در جذب اورانیوم از خاک ساغند پیش و پس از افزودن اسید عملکرد بهتری داشت. درمورد جذب اورانیوم از خاک بندرعباس نیز در حالت عدم استفاده از اسید سیتریک و در غلظت های کم آن، گندم عملکرد بهتری داشت؛ درحالی که با افزایش غلظت اسید میزان جذب اورانیوم توسط آفتاب گردان افزایش پیدا کرد.

آفتاب گردان, اورانیوم, رادیونوکلئید, گندم, گیاه پالایی