محمد باقری - استاد و عضو هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی
شهرام نوروزانی - دانش آموخته دکتری علوم دفاعی راهبردی دانشگاه عالی دفاع
جلیل چراخ - دانشجوی دکترای دانشگاه عالی دفاع ملی

بازدارندگی راهبردی است که طی آن یک قدرت، از تهدید به انتقام گیری برای ممانعت از حمله دشمن استفاده می کند. ایده بازدارندگی به اندازه خود جنگ قدمت دارد. با توجه به توانمندی های نظامی طرفین، دو نوع بازدارندگی متقارن[۱] و نامتقارن[۲] قابل بحث است. در بازدارندگی نامتقارن موازنه وحشت اساس توازن خواهد بود و در آن از الگوها، روش ها و سخت افزارهای ناهمگون، ناهم جنس و متفاوت استفاده می شود. بهانه وجود سلاح های کشتار جمعی در عراق از سوی آمریکا به نوعی عدم تعادل و حالت بازدارندگی نامتقارن را بین رژیم عراق و ایالات متحده آمریکا ترسیم نمود. کشور عراق از ده سال قبل از تهاجم آمریکا و متحدین به آن با معارضه گروه های داخلی و مخالفت های بین المللی روبه رو بوده است. از دید صاحب نظران علل ریشه ای بحران عراق در دو دسته عوامل داخلی و عوامل خارجی قابل برشماری است. شرایط به وجود آمده پس از حادثه ۱۱ سپتامبر، موجب شد تا دولتمردان ایالات متحده آمریکا سیاست خارجی یک جانبه گرایی، تهدید و اجبار را در فضای سیاسی بین المللی اتخاذ نمایند. دو رویداد یعنی فروپاشی ابرقدرت شوروی و ظهور آشکار ابرتروریسم به یکباره نشان دادند که بازدارندگی در قالب یک راهبرد، برای آمریکا دیگر موضوعیت ندارد و به جای آن «ره نامه جنگ پیشگیرانه» به عنوان جایگزین اتخاذ گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که تعداد ۱۲ عامل اثرگذار داخلی بیشترین تاثیر را در این خصوص داشته اند که عدم درک راهبردی صدام از رفتار جامعه بین الملل، به ویژه آمریکا و روسیه در تهاجم به آن کشور، مهم ترین عامل شکست بازدارندگی نظامی عراق بوده است. نوع تحقیق توسعه ای- کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی با رویکرد موردی زمینه ای بوده و هدف آن بررسی کارکرد الگوی بازدارندگی در جنگ پیشگیرانه امریکا علیه عراق در سال ۲۰۰۳ م با تاکید بر عوامل داخلی عراق است. [۱]. Symmetrical Deterrence ۵.Asymmetrical Deterrence

کارکرد الگو, بازدارندگی, ژئوپلیتیک, جنگ پیشگیرانه