محمد مبصری مقدم - دانشجوی دکتری بیوتکنولوژی، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
براتعلی فاخری - گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
حسین کمال الدینی - گروه زیست شناسی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
محمود سلوکی - گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
فاطمه حدادی - گروه زیست شناسی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

امروزه گیاهان دارویی با توجه به عوارض جانبی کمتر بر روی سلامتی، مورد توجه قرار گرفته اند. بهینهسازی فرآیند کشت بافت برخی از این گیاهان از ریز نمونه های حاصل از بذر، امکان شناسایی، تولید تجاری متابولیت های ثانویه و دستورزی ژنتیکی این گیاهان ارزشمند را فراهم می نماید. کارلا با نام علمی Momordica charantia از خانواده کدوئیان به دلیل متابولیت های ثانویه ارزشمند و خواص دارویی شناخته­شده می تواند جایگاه مهمی را در بخش کشاورزی از آن خود سازد. در این مطالعه کالوس زائی و باززائی ریز نمونه های بذر گیاه کارلا در محیط کشت MS حاوی غلظت های مختلف هورمون های ۲,۴ D و BAP مورد مطالعه قرار گرفت. متابولیت های ثانویه با استفاده از گاز کروماتوگرافی – طیف سنج جرمی در عصاره های سوسپانسیون سلولی، ریشه، برگ و میوه گیاهان حاصل از فرایند کشت بافت شناسایی گردید که بیشترین تعداد مواد موثره به ترتیب ۴۹ ترکیب در ریشه، ۴۶ ترکیب در میوه، ۴۰ ترکیب در سوسپانسیون سلولی کالوس و ۳۷ ترکیب در برگ بود. نتایج کشت بافت نشان داد که بیشترین میزان کالوس زائی در غلظت ۳ میلی گرم در لیتر حاوی ۲,۴-D و بیشترین تولید شاخه در غلظت ۲ میلیگرم در لیتر BAP به دست آمد. همچنین بیشترین مقدار ریشه زایی در غلظت ۱ میلی گرم در لیتر حاوی هورمون IBA حاصل گردید.

القای کالوس, باززایی, بهینه سازی کشت بافت, متابولیت های ثانویه