صادق جلیلیان - دانش آموخته کارشناسی ارشد اگرواکولوژی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
فرزاد مندنی - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

نوع زیستی در بوم ­نظام­های کشاورزی همواره مبنایی برای تداوم کارکرد سیستم­های تولید غذا و فراهم ­کننده پایداری نظام تولید است. لذا آزمایشی به منظور بررسی تنوع و غنای گونه ای علف­های هرز مزارع کنجد بصورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی و تحقیقاتی کشاورزی ارگانیک دانشگاه رازی در سال زراعی ۹۶-۱۳۹۵ اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل کود دامی (صفر، ۱۰ و ۲۰ تن در هکتار) به عنوان عامل اصلی و گیاهان پوششی (شاهد، شبدر برسیم، شنبلیله و ماشک گل خوشه ای) به عنوان عامل فرعی بودند. اندازه­گیری­ تراکم و بیوماس علف های هرز در ۲ مرحله قبل از بسته شدن کانوپی و پایان فصل رشد صورت گرفت. کاربرد کود دامی و گیاهان پوششی منجر به بهبود عملکرد دانه کنجد شد. در تمام تیمارها شاخص غنای مارگالف نسبت به غنای منهینگ مقدار بالاتری را نشان داد. در نمونه­ برداری دوم شاخص­های غنای منهنیک و مارگالف به ترتیب افزایش تنوع ۲۱۱ و ۱۴۰ درصدی را نسبت به نمونه­ برداری اول نشان دادند. نتایج برهمکنش اثرات متقابل کود دامی و گیاه پوششی روی شاخص های غنا مارگالف و منهینگ نشان­دهنده تغییرات خیلی جزئی بین هر شاخص بود بطوری­که تیمار ۲۰ تن کود دامی در هکتار و گیاه پوششی ماشک گل خوشه ای بیشترین مقدار غنا را نشان داد. تنوع زیستی علف­های هرز در مرحله اول نسبت به مرحله دوم نمونه­ برداری براساس شاخص­های بریلیون و برگر- پارکر به ترتیب ۵۷ و ۸۷ درصد بیشتر بود. شاخص تنوع شانون-واینر در نمونه برداری مرحله اول و دوم به ترتیب ۱/۶۸۸ و ۱/۶۸۵ بدست آمد.

روغن, شاخص یکنواختی, کشاورزی پایدار, مارگالف, منهینگ