حمیده مهدی خانی - Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
قربانعلی نعمت زاده - Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Tabaristan Agricultural Genetics and Biotechnology Research Institute, Sari, Iran
نادعلی باقری - Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, Sari, Iran
عمار افخمی - Graduated PhD Student of Imam Khomeini International University, Researcher in Tabaristan Agricultural Genetics and Biotechnology Research Institute, Sari, Iran

از اولویت های اصلی در تولید برنج هیبرید، شناسایی لاین های برگرداننده باروری مناسب است. به منظور شناسایی لاین های برگرداننده باروری مناسب و ارزیابی برنج هیبرید، ۳۶ ژنوتیپ نسل اول از تلاقی دو لاین نرعقیم سیتوپلاسمی جلودارA و نداA به عنوان لاین مادری با ۱۳ لاین از ارقام محلی و چهار لاین برگرداننده باروری خارجی به عنوان لاین پدری، طی دو سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان بدست آمده و در سال دوم، نتاج حاصل همراه با رقم ندا و جلودار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار کشت شدند. نتایج مقایسه میانگین ها برای صفات نتاج نشان داد که بیشترین میزان باروری و عملکرد دانه متعلق به هیبریدهای H۳۳ ، H۳۰ ، H۲۹ ، H۲۸ و H۲۷ بود که به ترتیب حاصل از تلاقیIR۶۸۰۷۸-۱۵-۲-۱-۲-۲-R/JelodarA  ، IR۶۸۰۷۸-۱۵-۲-۱-۲-۲-R/NedaA ، IR۶۵۶۲۲-۱۵۱-۱-۲-۲-۲R/JelodarA  ،IR۶۵۶۲۲-۱۵۱-۱-۲-۲-۲R/NedaA  و  IR۸۶۴۰۳-۵-۵-۲-۱-۱-۱-۱-۱R/JelodarA بودند. از بین نشانگرهای ریزماهواره (RM ۱۷۱ ، RM ۴۹۰ و RM ۳۱۴۸) همبسته با ژن برگرداننده باروری Rf۳ و Rf۴ برای گزینش هیبریدهای برتر، نشانگر RM ۳۱۴۸ برای هیبریدهای حاصل از تلاقی ارقام پدری IR۶۸۰۷۸-۱۵-۲-۱-۲-۲-R ، IR۶۵۶۲۲-۱۵۱-۱-۲-۲-۲R و IR۸۶۴۰۳-۵-۵-۲-۱-۱-۱-۱-۱R با لاین نرعقیم جلودار A دارای الگوی نواری مشابه شاهد برگرداننده باروری بود و هیبریدهای H۲۷ ، H۲۹ و H۳۳ نیز دارای هر دو الگوی نواری، یعنی هتروزیگوت بوده و براساس این نشانگر احتمالا دارای ژن Rf۴rf۴ بودند. نشانگر RM ۱۷۱ نشان دهنده حضور احتمالی ژنRf۴  را در لاین های IR۶۸۰۷۸-۱۵-۲-۱-۲-۲-R و IR۶۵۶۲۲-۱۵۱-۱-۲-۲-۲R بوده و هیبریدهای آن ها نیز هتروزیگوت بودند. براساس نتایج این تحقیق، بهترین رقم برگرداننده باروری برای نرعقیم نداA، لاین IR۶۵۶۲۲-۱۵۱-۱-۲-۲-۲R و برای نرعقیم جلودارA لاین های IR۶۸۰۷۸-۱۵-۲-۱-۲-۲-R و IR۸۶۴۰۳-۵-۵-۲-۱-۱-۱-۱-۱R بودند که از آن ها می توان در برنامه تولید برنج هیبرید استفاده کرد.

Cytoplasmic male sterility, Fertility restorer lines, Grain yield, Hybrid rice and SSR markers, برنج هیبرید, عملکرد دانه, نرعقیمی سیتوپلاسمی, لاین های برگرداننده باروری و نشانگرهای ریزماهواره