زهرا سادات کشاورز - پژوهشگر پسادکتری تاریخ صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور و دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
اصغر منتظر القائم - استاد گروه تاریخ ، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

پرداختن به طبقات اجتماعی در ادوار تاریخی، گشودگی به فهم وضعیت فعلی و برون رفت از انسدادهای اجتماعی حاضر را از ناحیه تدقیق در متون تاریخی فراهم می­کند. پژوهش حاضر مطالعه تواریخ محلی را جهت استخراج معیارهای بازتاب طبقات اجتماعی در این متون و احصاء میدان­های طبقات اجتماعی بررسی می­کند. سوال اصلی پژوهش آن است که معیارهای بازتاب طبقات اجتماعی در تاریخ اجتماعی تواریخ محلی، دایر بر کدام نوع از حجم، ترکیب و تبدیل­پذیری سرمایه در میادین طبقات اجتماعی است؟ براین اساس فرضیه اصلی پژوهش آن است که ساختار طبقاتی مستتر در تاریخ اجتماعی عصر صفوی بر سلسله­مراتب هرمی سرمایه دلالت می­کند. این پ‍‍‍ژوهش با استفاده از کدگذاری سه مرحله­ای داده بنیاد و با اتکاء بر ساختارگرایی تکوینی پیر بوردیو، در خصوص میدان­های طبقات و سرمایه­های چهارگانه آنها و به استناد پنج منبع تاریخ­نگاری محلی اعم از احیاءالملوک، تاریخ گیلان، تاریخ گیلان و دیلمستان، شرفنامه و تاریخ خانی تدوین شده است. نتیجه پژوهش حاضر آن است که میدان حکمرانی یا دربار در تواریخ محلی بالاترین حجم، میزان ترکیب و میزان تبدیل­پذیری سرمایه اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نمادین را برای طبقات مستتر در آن بر داشته است. میدان تجارت و مالکیت در مرتبه دوم و میدان فرهنگ، شعر و هنر در مراتب بعدی قرار دارند. همچنین در پایین­ترین مرتبه، میدان اجتماع است که کمترین حجم، میزان ترکیب و میزان تبدیل­پذیری انواع سرمایه را برای طبقات آن در بر داشته است.*(این مقاله، برگرفته از طرح پسادکتری در طرح تفاهم نامه ­ای صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور (INSF) و دانشگاه اصفهان با عنوان «بازتاب تاریخ اجتماعی شیعیان امامی ایران در تواریخ محلی عصر صفویه» است.)

تاریخ اجتماعی, طبقات اجتماعی, عادتواره, سرمایه, تواریخ محلی, صفویه