امیر آینه بند - استاد گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی ، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
منصور مشایخی - دانش آموخته گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
اسفندیار فاتح - دانشیارگروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

کود ورمی­کمپوست از جمله راهکارهای سازگار با دیدگاه کشاورزی پایدار است که هم کمیت محصول و هم کیفیت محیط زراعی را بهبود خواهد داد. این آزمایش در سال ۱۴۰۰ در دو مرحله در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اجرا شد. مرحله اول تولید کود ورمی­کمپوست از بقایای گیاهان گندم، برنج، نیشکر و ذرت با کاربرد ۳۰ و۴۰ درصد بقایا بود که به­صورت طرح کرت­های یکبار خردشده اجرا شد. مرحله دوم شامل بررسی اثر ۸ نوع کود ورمی­کمپوست تولیدی بر عملکرد کنجد بود که به­صورت طرح بلوک کامل تصادفی اجرا شد. در مرحله اول خصوصیات زیستی و شیمیایی انواع کودهای ورمی­کمپوست و در مرحله دوم خصوصیات زراعی کنجد اندازه­گیری شدند. نتایج مرحله اول نشان داد که تیمار بقایای گندم ۴۰ درصد به­دلیل این­که بالاترین تعداد کرم بالغ را داشته، بیشترین وزن کرم بالغ را تولید کرده که نتیجه اش بیشترین وزن کل کرم بود. برای هر ۴ نوع بقایای گیاهی، با افزایش کمیت بقایا از ۳۰ درصد به ۴۰ درصد، تعدادکل کرم ها کاهش یافته است. البته این کاهش به­طور عمده تحت تاثیر کاهش تعدادکرم های نابالغ بود. با این­که تعداد کرم های بالغ افزایش یافته ولی نتوانسته اثرات کاهنده تعداد کرم نابالغ را جبران کند. البته با افزایش درصد بقایای هر یک از گیاهان از ۳۰ به ۴۰ درصد، از مقدار تولید کود ورمی­کمپوست کاسته شده ولی در مقابل به میزان ترکیبات غیر ورمی کمپوست اضافه شده است. بیشترین عملکرد دانه کنجد (۶/۱۱۵۴ کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار بقایای گندم ۴۰ درصد بود که این برتری تحت تاثیر برتری صفات وزن دانه در کپسول، تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه بود. در مجموع نتایج این پژوهش نشان­دهنده اهمیت توجه به ماده اولیه تولیدکننده کود ورمی کمپوست هم به لحاظ تاثیر بر خصوصیات زیستی و شیمیایی کود و هم بر خصوصیات زراعی گیاه می باشد. نکته­ای که شاید کمتر در حال حاضر مورد توجه قرار می گیرد. بنابراین توصیه می شود که در کشاورزی پایدار یا کشاورزی ارگانیک بهتر است کود ورمی­کمپوست مناسب برای هر محصول تولید شود.

روغن دانه, کرم خاکی, نسبت تکثیر, نسبت کربن به نیتروژن, نیشکر