اکبر شری زاده - دانش آموخته کارشناسی ارشد آگروتکنولوژی، گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
جلال جلیلیان - استاد گروه گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
راحله طهماسبی - استادیار گروه شیمی تجزیه-کروماتوگرافی، جهاد دانشگاهی واحد آذربایجان غربی، ارومیه ایران

به منظور بررسی اثر آرایشهای مختلف کشت و سطوح مختلف نیتروژن روی عملکرد، اجزای عملکرد و پروفایل اسیدهای چرب آفتابگردان، این آزمایش به صورت کرتهای خرد­شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۱۴۰۰ انجام شد. الگوهای مختلف کشت در پنج سطح (کشت مستطیلی معمولی، کشت مستطیلی پهن، کشت مربعی، کشت مثلث متساوی الاضلاع و کشت درهم) به عنوان کرت های اصلی و سطوح مختلف کود شیمیایی نیتروژن (اوره) در سه سطح (کاربرد ۱۰۰، ۷۵ و ۵۰ درصدی نیاز کودی گیاه به اوره) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین وزن خشک برگ­ها و ساقه­ها در آرایش کاشت مثلثی در هر سه سطح کاربرد نیتروژن به دست آمد. به طوری که آرایش کاشت مثلثی افزایش ۳۰ درصدی در وزن خشک برگ­ها و ساقه­ها نسبت به آرایش کاشت مستطیلی پهن داشت. تیمار کشت مستطیلی معمولی با کاربرد ۱۰۰ درصدی نیتروژن بیشترین مقدار اسید چرب اسید­پالمتیک، تیمار کشت درهم و مثلثی با کاربرد ۵۰ درصدی نیتروژن به­ترتیب بیشترین درصد اسید­استئاریک و اسید­اولئیک را داشتند. درحالی که تیمار کشت مستطیلی پهن با کاربرد ۷۵ درصدی نیتروژن بیشترین اسید­لینولئیک را نسبت به بقیه تیمارها داشت. همچنین نتایج نشان داد که عملکرد و اجزای عملکرد در سیستم کشتی مثلثی بیشتر از سایر سیستمهای مورد بررسی بود؛ به طوری که با کاهش مصرف نیتروژن تا ۵۰ درصد در این سیستم کشت، عملکرد اختلاف معنیداری با کاربرد ۱۰۰ درصدی نیتروژن نداشت. لذا استفاده از آرایش فضایی کشت مثلثی به عنوان بهترین سیستم کشت برای آفتابگردان معرفی میشود.

آرایش فضایی کشت, آفتابگردان, اوره, کشاورزی پایدار, مدیریت زراعی