رضا پیش قدم - استاد آموزش زبان انگلیسی و روانشناسی تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد
علی درخشان - استادیار آموزش زبان انگلیسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه گلستان
اعظم جنتی عطایی - کارشناس ارشد زبانشناسی همگانی، دانشگاه علامه طباطبائی

پژوهش پیشرو بر آن است تا در بستر الگوی هایمز [۳۹] به بررسی زباهنگ «مردسالاری» و «زنسالاری» در فیلمهای ایرانی بپردازد. این پژوهش از نوع کیفی و توصیفی بوده و درحقیقت انتخاب زباهنگها با هدف بررسی تفکرات و تغییر نگرش و دیدگاه فرهنگی جامعه ایرانی در دو دهه ۱۳۶۰ و ۱۳۹۰ است. در همین زمینه، ۱۰۰ فیلم ایرانی که از نوع خانوادگی و اجتماعی و شامل ۵۰ فیلم دهه ۱۳۶۰ و ۵۰ فیلم دهه ۱۳۹۰ هستند از نظر گفتمانی و چگونگی بهکاربردن گفتوگوهای نشاندهنده زباهنگ «مردسالاری» و «زنسالاری» بررسی شدند. حدود ۵۰۰ پارهگفتار از فیلمهای سینمایی ایرانی دهه ۱۳۶۰ و ۵۰۰ پارهگفتار از فیلمهای سینمایی دهه ۱۳۹۰ یادداشت و واکاوی شدند. مشخص شد که بیشترین بسامد زباهنگ مردسالاری در فیلمهای ایرانی دهه ۱۳۹۰ به موارد تهدید، بزرگبینی، عصبانیت، دستور، متلکگویی، امرونهی، نیش وکنایه، پرخاش و تحقیر اختصاص یافته است و بیشترین بسامد زباهنگ «زنسالاری» در فیلمهای ایرانی دهه ۱۳۹۰ شامل تعیین تکلیف کردن، غر زدن، تحقیر کردن، کنایه زدن، جلب توجه کردن، عصبانیت، شکایت و بزرگبینی است. به نظر میرسد با توجه به تغییر و تحولات فرهنگی و اجتماعی جامعه ایرانی در گذر زمان و پیشرفت چشمگیر فناوری در سراسر دنیا و تاثیر مستقیمی که این پیشرفت بر فرهنگ و نگرش جامعه ایرانی داشته است، طرز تفکر و نگرش جامعه دستخوش تغییراتی شده و دیدگاه افراد جامعه از تفکرات مردسالار به تفکرات زنسالار تغییر یافته است. در واقع، همان گونه که انتظار میرفت، میتوان دهه ۱۳۶۰ را مصداق بارز تفکر مردسالارانه و دهه ۱۳۹۰ را مصداق بارز تفکر زنسالارانه برشمرد. در پایان، مجموعهای از کاربردهای این زباهنگ، با عنوان هنجارهای گفتمان، بررسی و مشخص شدند.

الگوی SPEAKING هایمز, زباهنگ, زنسالاری, فرهنگ, فرهنگکاوی زبان, مردسالاری, فیلمهای ایرانی